Sagnir


Sagnir - 01.05.1982, Page 89

Sagnir - 01.05.1982, Page 89
Þórunn Valdimarsdóttir: Þjóðernishyggja Gísla Brynjólfssonar Grein þessi er hluti af ritgerð um þjóðernis- hyggju þriggja Íslendinga á 19. öld, þeirra Gríms Thomsen, Tómasar Sæmundssonar og Gísla Brynjólfssonar. „Ekki beitti Gísli Brynjólfsson sér fyrir ákveðnum stjórnmálum, og þegar leið á ævina, taldi hann sig ekki geta fylgt Jóni Sigurðssyni að öllu leyti í þjóð- málabaráttunni. Var Gísla lögð sú afstaða út á verri veg, einkum þar sem hann fékk það, sem kallað var álitlegt embætti, hjá dönsku stjórninni.“ (Saga íslendinga VIII, 1. bls. 194). Þetta er dómur Jónasar Jónssonar (og þá um leið sá dómur sem sagan fellir) um Gísla Brynjólfsson (1827—1888). Hér á eftir verður gerð tilraun til að sýna fram á að Gísli hafi beitt sér fyrir „ákveðnum stjórnmál- um“ og einnig að hann hafi stuðlað að efl- ingu þjóðernishyggju íslendinga með skrif- um sínum. Einnig verður drepið á deilu þeirra Jóns Sigurðssonar og Gísla, en hún er mjög athyglisverð frá hugmyndasögulegu sjónarhorni. Gisli var menntaður í norræn- um fræðum og hafði því afstöðu til að finna að sögulegri festu sjálfstæðishugmynda Jóns. Einnig var Gísli mjög vel að sér i sam- tímasögu álfunnar og bar skynbragð á flest það sem pólitík viðkom. Gísli gaf út tíma- ritið Norðurfara í 2 ár ásamt Jóni Thorodd- sen, þegar hann var rétt liðlega tvítugur og skrifaði í það menntaðar greinar í frjáls- ræðisdúr. Önnur heimild um Gísla er dagbók hans frá árinu 1848, sem gefur innsýn inn i allskyns geðbrigði og hugrenningatengsl sem komast yfirleitt ekki á prent; dagbókin gerir manni kleift að nálgast Gísla meir en sam- tímamenn hans. Gísli skrifar dagbókina og greinar sínar i Norðurfara á umrótatímunum 1848—49. Hrifning Gísla á frelsishreyfingum þessara tíma hefur verið túlkuð út frá vissri hug- myndaskekkju þar sem hann hefur verið kallaður „fyrirrennari sósíalismans á íslandi og í íslenskum bókmenntum.“1) Mér finnst Gísla gjörður nokkur óleikur með þessu þar sem hann lýsir andúð sinni á „common- ismus“ hvað eftir annað, bæði i dagbók sinni og grein í Norðurfara. Hann hafði sam- Gísli Brynjólfsson.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.