Uppeldi og menntun - 01.07.2014, Blaðsíða 68

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(2) 201468
erfið hegðUn nemenda
Ýmsir þættir tengjast kulnun í starfi. Umfangsmikil könnun var gerð í Frakklandi á
áhrifaþáttum kulnunar meðal kennara á öllum skólastigum, frá leikskóla upp í há-
skóla (Vercambre, Brosselin, Gilbert, Nerrière og Kovess-Masféty, 2009). Í ljós kom
að kvenkyns kennarar fundu frekar fyrir tilfinningaþroti og minnkandi starfsárangri
meðan karlkyns kennurum var hættara við hlutgervingu. Kennarar fjölmennra bekkja
og þeir sem kenndu á yngri stigum grunnskóla fundu oftar fyrir tilfinningaþroti en
kennarar eldri nemenda. Einnig kom frekar fram tilfinningaþrot og hlutgerving
hjá þeim sem kenndu í fátækari hverfum (e. underprivileged areas) en hjá þeim sem
kenndu í „venjulegum“ hverfum (Vercambre o.fl., 2009). Meðal íslenskra kennara hafa
komið fram vísbendingar um að kulnun sé meiri á meðal yngri kennara en þeirra
eldri (Anna Þóra Baldursdóttir og Valgerður Magnúsdóttir, 2007). Í rannsókn meðal
norskra kennara kom fram að tímaskortur hafði sterkust tengsl við tilfinningaþrot
kennara (Skaalvik og Skaalvik, 2010). Þannig voru þeir kennarar sem upplifðu mestan
tímaskort almennt mest á þrotum tilfinningalega. Einnig höfðu þeir kennarar sem
fundu fyrir miklu tilfinningaþroti litla trú á eigin getu sem kennarar. Eins og nærri má
geta, upplifðu kennarar sem fundu fyrir miklu tilfinningaþroti minni starfsánægju
(Skaalvik og Skaalvik, 2010).
Tengsl milli hegðunarerfiðleika nemenda og kulnunar kennara í starfi hafa oft
komið fram í rannsóknum (Hastings og Bham, 2003; Kokkinos, 2007; McCormick
og Barnett, 2011; Vercambre o.fl., 2009). Í rannsókn á áhrifaþáttum kulnunar breskra
grunnskólakennara kom í ljós að hegðunarmynstur nemenda tengdist mismunandi
undirþáttum kulnunar. Vanvirðing af hálfu nemenda tengdist bæði tilfinningaþroti
og hlutgervingu hjá kennurum, en skortur á félagslegum samskiptum nemenda við
kennara tengdist hlutgervingu og minnkandi starfsárangri (Hastings og Bham, 2003).
Hjá grunnskólakennurum á Kýpur mældist einnig samband á milli hegðunarerfið-
leika nemenda og kulnunar (Kokkinos, 2007). Streita tengd því að fást við erfiða hegð-
un nemenda hafði þar sterkust tengsl við kulnun, en hún birtist á mismunandi hátt hjá
kennurum. Þeir kennarar sem voru mjög samviskusamir upplifðu frekar hlutgervingu
en þeir sem fundu fyrir tímaskorti fundu oftar fyrir tilfinningaþroti (Kokkinos, 2007).
Kulnun í starfi helst oft í hendur við löngun kennara til að skipta um starfsvett-
vang. Reyndust allir þrír þættir kulnunar tengjast alvarlegum áformum ástralskra
nýliða í kennslu um að hætta störfum (Goddard og Goddard, 2006). Stundum tengj-
ast slíkar fyrirætlanir beint erfiðri hegðun nemenda (Ingersoll, 2001; Kukla-Acevedo,
2009). Nýliðar í kennslu virðast sérstaklega viðkvæmir fyrir erfiðri hegðun nemenda
og það getur vegið þungt í ákvörðun þeirra um að hætta kennslu (Kukla-Acevedo,
2009). Í rannsókn meðal íslenskra kennara reyndust þrír fjórðu þeirra hafa íhugað
að hætta störfum, þar af flestir vegna launakjara, vinnuálags og virðingarleysis fyrir
starfi kennarans (Anna Þóra Baldursdóttir og Valgerður Magnúsdóttir, 2007).
Vinnubrögð kennara geta átt þátt í samspili hegðunarerfiðleika nemenda og
kulnunar. Til að mynda komu fram tengsl milli truflandi hegðunar nemenda, bekkjar-
stjórnunaraðferða og tilfinningaþrots kennara í rannsókn Reinke, Herman og
Stormont (2013). Rannsóknin var gerð í grunnskólum í miðvesturríkjum Bandaríkj-
anna þar sem unnið var eftir aðferðum Heildstæðs stuðnings við jákvæða hegðun