Uppeldi og menntun - 01.07.2014, Blaðsíða 123

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(2) 2014 123
jóhanna Karlsdóttir
eigið nám. Höfundar gera ýtarlega grein fyrir niðurstöðum sem eru afar áhugaverðar
fyrir alla aðila skólasamfélagsins því að rödd nemenda bendir á margt athyglisvert
um nám þeirra og stöðu í skólastarfinu. Vel kemur fram hve nauðsynlegt er að hlusta
á rödd nemenda til að þeir taki aukna ábyrgð á námi sínu sem virkir þátttakendur
þar sem lýðræðis og jafnréttis er gætt, eins og meðal annars Aðalnámskrá grunnskóla
2011 kveður á um. Í lok kaflans er mat á stöðunni og fagleg leiðsögn ásamt tillögum
um úrbætur.
Læsi og lestrarnám
Í tveimur köflum er fjallað um læsi og lestrarnám í grunnskólum. Kafli Rósu Eggerts-
dóttur heitir Starfsþróun og varanlegar breytingar í skólastarfi: Byrjendalæsi í ljósi fræða um
starfsþróun. Hún greinir frá viðamiklu verkefni sem Miðstöð skólaþróunar við Háskól-
ann á Akureyri (MSHA) setti af stað árið 2003 þar sem grunnskólum hér á landi gafst
„kostur á að innleiða starfshætti Byrjendalæsis“ (bls. 169), en Rósa er höfundur þess
líkans. Hér mátar hún þessa innleiðingu við starfsþróunarlíkan. Verkefninu Byrjenda-
læsi og stuðningi MSHA við kennara í þeim skólum sem hafa innleitt líkanið er lýst
stuttlega og gerð er ýtarleg grein fyrir meginsjónarmiðum um starfsþróun og mati á
þróunarstarfi. Fram kemur að nauðsynlegt sé að skoða og endurmeta viðfangsefni
eins og þetta í ljósi starfsþróunar og áhrifa á hana þar sem Byrjendalæsi hefur verið
innleitt í um það bil helmingi grunnskóla hér á landi (47% vorið 2013) á stuttum tíma
(frá 2006). Endurmat Rósu gagnast öllum aðilum í skólasamfélaginu sem hafa kosið
að nota Byrjendalæsi í læsiskennslu og ekki síður ráðgjöfum MSHA sem standa að
innleiðingu þess. Kafli af þessum toga er til marks um fagleg vinnubrögð sem læra má
af þegar áhrif nýjunga á skólastarf eru metin.
Annar kafli um læsi nefnist Fágæti og furðuverk: Lestrarhvetjandi samstarfsverkefni
heimila og skóla og er hann eftir Ingibjörgu Auðunsdóttur sem hafði umsjón með sam-
nefndu þróunarverkefni í einum grunnskóla á Akureyri. Í kaflanum greinir Ingibjörg
frá því að verkefnið sé viðbrögð við niðurstöðum úr PISA-rannsóknum á árunum
2000–2009 á lesskilningi nemenda hér á landi, sem hafði dalað á þessu tímabili, og
PIRLS-rannsókn 2006 á læsi níu ára nemenda sem sýndi að stúlkur stóðu sig betur en
drengir í læsi. Fágæti og furðuverk er enskt þróunarverkefni sem kallast Curiousity Kit
á frummálinu (sjá bls. 111). Því er einkum ætlað að höfða til drengja en er þó ætlað
öllum 9–11 ára nemendum. Verkefninu var ætlað að hafa hvetjandi áhrif á lestur og
bæta vinnubrögð og samstarf heimila og skóla um lestur barna (sjá bls. 117). Ingi-
björg gerði starfendarannsókn í tengslum við innleiðingu verkefnisins eftir að það
hafði verið forprófað og síðan kennt í tilraunaskyni í tvö ár. Í ljós kom að „drengirnir
höfðu meiri áhuga á verkefninu en stúlkurnar en verkefnaskil drengjanna voru verri
en stúlknanna“ (sjá bls. 124). Áhugavert væri að skoða þetta nánar þar sem þetta er
bæði gömul saga og ný með mismun kynjanna. Fágæti og furðuverk er mjög áhugavert
viðfangsefni og í raun einstakt þar sem það var einkar vel kynnt fyrir foreldrum sem
fylgdu því eftir í heimanámi barna sinna. Áhersla var lögð á að feður tæku aukinn þátt
í heimanámi barna sinna en rannsóknir, meðal annars hér á landi, hafa sýnt að það eru
mæðurnar sem einkum sinna því.