Uppeldi og menntun - 01.07.2014, Blaðsíða 55

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(2) 2014 55
linda BjörK ólafsdóttir, snæfríðUr þóra egilson og K jartan ólafsson
sinni til að eiga vini (sjá t.d. Bauminger og Kasari, 2000; Calder o.fl., 2013; Jarþrúður
Þórhallsdóttir, 2013) og því skal ekki horfa fram hjá áhrifum félagslegrar þátttöku á
lífsgæði barnanna.
Munur á lífsgæðum barna með einhverfu og jafnaldra í samanburðarhópi var
mestur í víddinni um líkamlega virkni. Börn með einhverfu voru síður líkamlega virk
og upplifðu orkuleysi eða líkamlega vanlíðan oftar en önnur börn. Jafnframt töldu
foreldrar hreyfingu meðal eldri barna minni en hjá yngri aldurshópnum. Sambæri-
legar niðurstöður má finna í öðrum rannsóknum sem sýna að börn með einhverfu
taka síður þátt í hreyfiathöfnum eða stunda íþróttir en önnur börn (Bandini o.fl.,
2012; Tavernor o.fl., 2013). Þá kom fram í rannsókn Green o.fl. (2009) að takmörkuð
hreyfigeta er nokkuð algeng meðal barna á einhverfurófi. Líklegt er þó að rekja megi
minni virkni getumikilla barna með einhverfu til sálfélagslegra þátta og óvenjulegrar
skynúrvinnslu fremur en til líkamlegrar heilsu (Tavernor o.fl., 2013). Hugsanlega eiga
börnin einnig erfitt með að fylgja þeim flóknu reglum sem fylgja mörgum hreyfileikj-
um og geta dregið úr áhugahvöt þeirra á þessum vettvangi.
Niðurstöður rannsóknarinnar gáfu til kynna að samskipti barna og foreldra væru
almennt góð og voru börnin sátt við það hvernig þau vörðu frítíma sínum. Meiri
ánægja reyndist þó vera meðal eldri barna með einhverfu en þeirra yngri varðandi
þætti tengda fjölskyldu og frjálsum tíma. Möguleg ástæða fyrir því getur verið að með
aldrinum upplifi börnin aukið sjálfræði og svigrúm til að skipuleggja eigin frítíma.
Yngri börn eru ef til vill bundnari ákvörðun foreldra um samveru fjölskyldunnar á
kvöldin og um helgar. Einnig er líklegt að yngri börn átti sig síður á þeim erfiðleikum
sem áhugamálin geta haft í för með sér, eins og áráttukenndum hugsunum og hegðun.
Það var til dæmis reynsla þátttakenda í rannsókn Jarþrúðar Þórhallsdóttur (2013) en
með aldrinum áttu viðmælendur hennar auðveldara með að skipuleggja sig og koma
jafnvægi á daglegt líf.
Hlutverk skólans í að stuðla að lífsgæðum og þátttöku barna
með einhverfu
Í þessari rannsókn voru börn með einhverfu almennt sátt við þátttöku sína í skóla-
starfi en töldu hana þó minni en fram kom meðal jafnaldra í samanburðarhópi. For-
eldrar upplifðu meiri erfiðleika hjá einhverfum börnum sínum, til dæmis varðandi
einbeitingu og samskipti við kennara.
Skólastefnan sem kennd er við skóla án aðgreiningar hefur verið ríkjandi stefna í
íslenskum grunnskólum um árabil. Stefnan felst í því að öll börn hafi rétt á því að sækja
menntun í sinn heimaskóla og fá þar viðeigandi stuðning og námsefni sem hentar
getu þeirra (Hafdís Guðjónsdóttir og Jóhanna Karlsdóttir, 2009). Í markmiðsgrein
grunnskólalaganna (nr. 2) segir meðal annars að
grunnskóli [skuli] leitast við að haga störfum sínum í sem fyllstu samræmi við stöðu
og þarfir nemenda og stuðla að alhliða þroska, velferð og menntun hvers og eins …
skólastarfið skal leggja grundvöll að frumkvæði og sjálfstæðri hugsun nemenda og
þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við aðra. (Lög um grunnskóla nr. 91/2008)