Uppeldi og menntun - 01.07.2014, Blaðsíða 78

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(2) 201478
erfið hegðUn nemenda
Algengast var að kennarar í þessari rannsókn þyrftu að fást við truflun, mótþróa
og óhlýðni hjá nemendum sínum. Í rannsókn á starfsháttum í 20 grunnskólum vorið
2010 kom einnig fram að sú erfiða hegðun sem fagmenntað starfsfólk þurfti oftast að
takast á við var truflandi hegðun (Anna-Lind Pétursdóttir, 2013; Rúnar Sigþórsson
o.fl., 2014). Truflandi hegðun nemenda virðist þó fyrirferðarmeiri að mati þátttakenda
í þessari rannsókn en í starfsháttarannsókninni. Niðurstöður sýndu að þrír fjórðu um-
sjónarkennara og helmingur sérkennara sögðust þurfa að takast á við erfiða hegð-
un í formi truflunar nánast daglega eða oft á dag. Í starfsháttarannsókninni sagðist
tæplega helmingur fagmenntaðra starfsmanna takast á við truflandi hegðun nánast
daglega eða oft á dag (Anna-Lind Pétursdóttir, 2013; Rúnar Sigþórsson o.fl., 2014).
Mögulega stafar þessi munur á milli rannsókna af mismunandi svarhlutfalli og úr-
taksstærð, en starfsháttarannsóknin byggðist á stærra úrtaki og hærra svarhlutfalli
en þessi rannsókn og mögulega völdu frekar þeir kennarar að svara sem þurfa oft að
fást við hegðunarerfiðleika. Hins vegar gæti líka verið að truflandi hegðun nemenda
hafi aukist á þeim tæpu fjórum árum sem liðu frá starfsháttarannsókninni til þessar-
ar rannsóknar. Það væri í samræmi við niðurstöður rannsóknar Sambands íslenskra
sveitarfélaga og Félags grunnskólakennara frá árinu 2012 þar sem mikill meirihluti
kennara taldi álag í starfi hafa aukist mikið vegna aukinna hegðunarvandkvæða.
Áhrif erfiðrar hegðunar
Að mati kennara í þessari rannsókn hefur erfið hegðun töluverð neikvæð áhrif á líðan
þeirra og starf, svo og á nám nemenda þeirra. Níu af hverjum tíu kennurum töldu að
nemandi sem sýnir erfiða hegðun læri minna af þeim sökum og átta af hverjum tíu
töldu aðra nemendur læra minna vegna erfiðrar hegðunar samnemanda. Þetta mat
er hliðstætt mati bandarískra kennara í rannsókn Westling (2010) en þar töldu sjö til
átta kennarar af hverjum tíu nemanda sem sýnir erfiða hegðun læra minna vegna
hennar og átta til níu af tíu töldu aðra nemendur læra minna vegna erfiðrar hegðunar
samnemanda.
Þegar könnuð voru áhrif erfiðrar hegðunar á kennara kom fram að níu af hverj-
um tíu kennurum í þessari rannsókn þótti erfið hegðun taka stóran hluta af tíma sín-
um, sem er nærri tvöfalt hærra hlutfall en kom fram í rannsókn Westling (2010). Hins
vegar var álíka hátt hlutfall kennara í báðum rannsóknum, um átta af hverjum tíu
kennurum, sammála því að erfið hegðun yki streitu. Eins voru tæplega tveir þriðju
kennara í báðum rannsóknunum sammála því að erfið hegðun drægi úr árangri þeirra
í starfi. Þessar niðurstöður eru í samræmi við fyrri rannsóknir hérlendis sem sýnt hafa
að kennarar telji hegðunarvandkvæði auka álag í starfi og að agavandamál og „erfið-
ir nemendur“ séu það erfiðasta við kennarastarfið (Samband íslenskra sveitarfélaga
og Félag grunnskólakennara, 2012, bls. 36). Einnig ríma niðurstöður við fyrra mat
grunnskólakennara, að helstu álagsþættir í starfi séu vinnuálag, tímaskortur og aga-
og hegðunarvandi (Anna Þóra Baldursdóttir og Valgerður Magnúsdóttir, 2007). Það
er hins vegar verulegt áhyggjuefni að 56% kennara sem tóku þátt í þessari rannsókn
(61% almennra kennara og 21% sérkennara) segir að erfið hegðun nemenda fái þá til
að íhuga að hætta kennslu. Svo hátt hlutfall kom ekki fram hjá Westling (2010), en þar