Uppeldi og menntun - 01.07.2014, Blaðsíða 69

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(2) 2014 69
snæfríðUr dröfn BjörgVinsdóttir og anna- l ind PétUrsdóttir
(e. School-wide Positive Behavioral Interventions and Support, SW-PBIS). Þeir kennarar
sem notuðu mikið af almennu hrósi eða jákvæðum ummælum um nemendur höfðu
mikla trú á sér sem bekkjarstjórnendur og hjá þeim var lítið um truflandi hegðun nem-
enda. Þeir kennarar sem notuðu hlutfallslega meira af neikvæðum athugasemdum en
jákvæðum, og brugðust við truflandi hegðun nemenda með hvössum skammaryrð-
um fundu frekar fyrir tilfinningaþroti. Hjá þeim var einnig mest um truflandi hegðun
nemenda (Reinke o.fl., 2013). Þessar niðurstöður fela í sér vísbendingar um samspil
hegðunar nemenda, vinnubragða kennara og kulnunar en ekki er hægt að álykta
um orsakasamband þessara þátta eða í hvaða tímaröð þeir eiga sér stað. Tilraun var
gerð til þess að kortleggja tímalegt samhengi þessara þátta í langtímarannsókn meðal
grunnskólakennara í Hollandi (Brouwers og Tomic, 2000). Markmiðið var að kanna
tengsl trúar á eigin getu í bekkjarstjórnun við þessa þrjá undirþætti kulnunar. Í ljós
kom að mikið tilfinningaþrot spáði fyrir um litla trú á eigin getu sem síðan tengdist
minnkandi starfsárangri. Þannig höfðu kennarar sem voru tilfinningalega á þrotum
ekki mikla trú á sér sem bekkjarstjórnendur og upplifðu minnkandi starfsárangur, lík-
lega vegna þess að þeir gáfust fljótt upp á að reyna að takast á við hegðunarerfiðleika
nemenda. Þetta samspil spáði síðan fyrir um aukna hlutgervingu fimm mánuðum
síðar (Brouwers og Tomic, 2000).
Stuðningur við kennara
Starfsfólk grunnskóla hérlendis beitir fjölbreyttum úrræðum til að takast á við hegð-
unarerfiðleika eins og fram kom í rannsókn Ingvars Sigurgeirssonar og Ingibjargar
Kaldalóns (2006). Þar kom einnig í ljós að góður skólabragur og jákvætt viðhorf til
nemenda og foreldra einkenndi skóla þar sem starfsfólki fannst það hafa góð tök á
vandanum eða hegðunarvandi var minnstur. Vísbendingar eru um að í skólum þar
sem markvisst forvarnarstarf og hegðunarstjórnun fer fram finni kennarar síður fyrir
kulnun (Ross, Romer og Horner, 2012).
Stuðningur í starfi er mikilvægur þáttur í starfsánægju kennara og hann tengist
jafnframt beitingu árangursríkra aðferða til að takast á við hegðunarerfiðleika nem-
enda. Til að mynda kom fram í rannsókn Westling (2010) að kennarar sem fengu meiri
stuðning til að takast á við erfiða hegðun notuðu frekar gagnreyndar aðferðir í því
sambandi en kennarar sem fengu minni stuðning. Þannig virðist stuðningur í starfi
geta hjálpað kennurum að beita árangursríkum leiðum til að fyrirbyggja eða draga
úr hegðunarerfiðleikum. Kennarar geta fengið slíkan stuðning úr ýmsum áttum, svo
sem frá öðrum kennurum eða stuðningsfulltrúum, skólastjórnendum, foreldrum
nemenda, lausnarteymi innan skólans, sérfræðingi í hegðunarstjórnun eða öðrum
sérfræðingum utan skólans eða jafnvel stjórnendum sveitarfélagsins (Westling, 2010).
Algengast virðist vera að kennarar fái stuðning frá sínu nánasta samstarfsfólki eða
skólastjórnendum. Rannsókn Westling (2010) sýndi að rúmlega sex af hverjum tíu
sérkennurum sögðust oft fá stuðning frá öðrum kennurum eða stuðningsfulltrúum
en það átti aðeins við tæplega einn af hverjum tíu almennum kennurum. Helmingur
sérkennara fékk oft stuðning frá skólastjórnendum samanborið við þriðjung almennra
kennara. Hlutfall sérkennara sem fékk oft ráðgjöf frá teymi við að útbúa einstaklings-