Helgafell - 01.04.1944, Síða 61

UPPRUNI ÍSL. SKÁLDMENNTAR
43
og saman við sögn höfundar Hyndluljóða um ásynjutrúnað innan ætthrings
Ottars heimska og einnig kveðskap í Hálfssögu, þar sem ráð er gert fyrir því,
að Utsteinn, föÖurbróÖir Öttars, og ættmenn hans séu dísadýrkendur. Það
er engin tilviljun, að móðir Óttars ber í Hyndluljóðum heitið Hlédís gyðja.
Hún hefur verið kvenprestur við Freyjuhörg. Þannig mun og máli háttað um
Þorlaugu gyðju, konu Odda Yrarsonar. Benda sterkar líkur til þess, að hún
sé arftaki að starfi tengdamóSur sinnar, Yrar, dóttur Geirmundar heljar-
skinns. Gætum þess, að Yrarsynir áttu föður af konungakyni. Engu að síð-
ur eru þeir báðir kenndir við móður sína. ViS konur, sem opinber helgistörf
höfðu meS höndum, hafa börn og býli gjarnan verið kennd. Frá því er greint
í Landnámabók, að ,,frændur“ AuSar djúpauðgu í Hvammssveit hafi látið
gera ,,hörg, er blót tóku til“. Meðal þeirra var starfandi FriSgerSur gyðja
í Hvammi. I þessum kynbálki ber mjög á þeim sið, að börn séu kennd
við mæðurnar. Hervör hét formóÖir Auðar djúpauðgu og á að vera af kon-
ungsætt. Hervarar-nafn er ættgengt í þeirri grein Hálfdanarkyns, sem kenna
má við Bolm og hvergi á AuSur djúpauðga alnöfnu nema í þeirri ættkvísl.
Um þessa ætt fjallar Hervararsaga. Þar höfum við ýtarlegasta frásögn
um Freyjudýrkun. Má það merkilegt heita, að í fornaldarsögum þeim,
sem arfsagnaleifar geyma, eru minningar um FreyjuátrúnaÖ bundnar
við HörSalandsætthringinn og BolmarkyniÖ. ,,Allt er það ætt þín, Óttar
heimski”, segir höfundur HyndluljóSa.
Geirmundur Hjörsson, Hálfssonar konungs, bróðir Hjörólfs, átti dæturnar
GeirríÖi, Yri og Arndísi og bróðurinn Hámund. Þessi nöfn á nánasta frænd-
fólki Geirmundar munu vart finnast í Noregi eftir aS ísland var numið. Á hinn
bóginn eru flest nöfnin kunn úr fornsögu SvíþjóSar. 1 Vestur-Blekinge, skammt
frá landamærum Skánar, hefur fundizt rúnasteinn frá 7. öldmeð nafninu Hálf-
ur Hjörólfsson. Kemur þessi nafngift kynlega fyrir sjónir, þegar gætt er þess,
að höfundur Hálfssögu lætur Geirmund heljarskinn eiga ætt að rekja til
Skánar, og forfeður hans hafa náin sambönd við höfðingja í austurvegi.
Miklu merkilegra er þó dótturnafnið Arndís. í Landnámabók eru þrjár kon-
ur í heiÖni nefndar svo. Ein var formóðir Sléttu-Bjarnar frá Svíaríki, en
hinar tvær voru dætur landnámsmannanna Steinólfs lága, sem út kom með
Geirmundi, og Freysdýrkandans Þórkels hins háa að Grænavatni. ÞaS er
auðsýnt, hvaðan nafn þetta muni vera runnið, enda með öllu óþekkt í Nor-
egi. Kvennanöfn, sem hafa viðliÖinn -dýs, eru beinlínis sérkenni á hinum
miklu víkingaættum, sem forustu höfðu í vesturvíking á síðari hluta 9. ald-
ar og fluttust til Islands. Einkum eru þau áberandi meðal frændliðs þeirra
félaganna Þorsteins rauðs og SigurÖar jarls. Við hefðum ekki þurft á frá-
sögnum Dudos og Laxdæla sögu að halda né heldur forngripunum, til þess að
fá grun um hinn austnorræna uppruna þeirra. E. H. Lind nefnir 15 flokka dís-