Helgafell - 01.04.1944, Blaðsíða 158

132
HELGAFELL
hvers ytra aðhalds, en þess gætti einmitt sér-
staklega í opinberu lífi á þeim árum, er bókin
var skrifuð. Oðrum þræði gerir skáldkonan sér
far um að koma að löngum, og stundum þreyt-
andi, rökræðum um eðli og tilgang skáldskapar,
þar sem ekki leynir sér, að sjálf hallast hún að
öðrum skilningi á hlutverki rithöfundar en hún
treystist til að láta koma fram í atburðarás sög-
unnar. Vonandi nær hún betri árangri, er sá
skilningur fær að njóta sín.
Smásögur og ævintýri Svanhildar Þorsteins-
dóttur, ÁLFASLÓÐIR, bjóða af sér góðan
þokka; þar gætir hreinlætis og hófsemi í bún-
ingi, en ástríðumagni skáldlegrar köllunar að
baki sögunum virðist einnig í hóf stillt. Vafa-
laust má þó búast við mætayel gerðum smá-
sögum- frá Svanhildi, þegar hún hefur gert
sér ljósari grein fyrir byggingarlögmálum þeirra,
og til þess ber ekki að vantreysta henni. Hún
ætti t. d. að gæta þess betur eftirleiðis að
fleyga ekki frásögnina til lýta með upprifjun
liðinna atburða, og henni þarf að lærast að
vanda betur til söguloka en henni virðist sýnt
um ennþá. Niðurlag sögunnar l morgunsól og
nokkrar síðustu málsgreinarnar í sögunni A
flugvellinum eru skýr dæmi þess, að skáldkon-
unni hafa ekki ávallt verið hugstæð þau sann-
indi, að í skáldskap, og þá ekki sízt smásög-
um, er allt, sem án má vera, frá hinum vonda,
hversu velmeint og dagsatt sem það er í eðli
sínu. — Aldarandinn er víst fremur óhagstæður
ævintýraskáldskap, og virðist sá hluti bókarinnar
hafa goldið þess nokkuð samkvæmt stillilögmál-
inu.
Skáldsaga Oddnýjar GuÓmundsdóttur, SVO
SKAL BÖL BÆTA. er frumsmíð, en venju
fremur laus við ýmsar byrjendaveilur, einnig
þær, sem benda stundum til þess, að hinum
unga höfundi sé meira niðri fyrir en lítt þjálf-
aðir hæfileikar ná að túlka með æskilegum á-
rangri. Ég held, að nokkuð sé til í því, sem
einhver sagði við mig um bókina, að hún væri
ískyggilega laus við skemmtilega galla. Hér eru
engin gönuskeið, frásögnin raunsæ og greindar-
leg, en jafnframt yfir henni eitthvert litleysi
eða grámóska. Ungum höfundum hættir oft til
þess að vera of samhuga söguhetjum sínum,
en hér virðir skáldkonan þær fyrir sér úr nokkr„
um fjarska, af svo eindregnu hlutleysi, að les-
andanum finnst einatt þetta fólk koma sér of
lítið við til þess að láta sig örlög þess miklu
skipta. Það er fulllítið um frásagnargleði í bók-
inni, til þess að lesandinn verði var þeirrar
skáldhrifningar og hlutdeildar, sem jafnvel gáf-
aðir höfundar mega ekki án vera. Mér finnst
ekki fullséð af þessari bók, hvort hér er efni-
legt sagnaskáld á ferðinni eða ekki, en ég þyk-
ist viss um, að Oddný Guðmundsdóttir gæti
orðið mjög liðtækur höfundur á öðrum sviðum,
þar sem næg verkefni og engu óvirðulegri en
miðlungsskáldskapur bíða gáfaðra og ritfærra
manna og kvenna.
Þegar ég kynntist Steindóri Sigurðssyni fyrir
rúmum tuttugu árum, hafði hann borið skáld-
nafn um skeið í hópi félaga sinna, og hélzt á því
á því síðan, þótt naumast væru óvéfengjanlegar
skjallegar heimildir fyrir þeirri nafnbót framan
af og ferill hans gæfi ástæðu til að kenna hann
við fleiri sýslanir og hugðarefni á öðrum sviðum
en almennt gerist. Þeir, sem kynntust Ijóðabók-
um hans, Skóhljóðum (1930) og Söngvum og
kvœftum (1937) munu þó hafa sannfærzt um,
að annars væri honum fremur varnað en hæfi-
leika, til þess að verða hlutgengur á skálda-
þingi. Auk kveðskapar síns hafði Steindór um
langt skeið stundað ritstörf af ýmsu tagi, sem
fremur voru miðuð við líðandi stund en lang-
lífi í heimi bókmenntanna; þannig mun naum-
ast nokkur Islendingur fyrr né síðar hafa gerzt
ritstjóri jafn margra (og skammlífra) blaða og
tímarita, og leynilögreglusögur skrifaði hann
undir dulnefni. Sumarið 1941 vann hann til
hausts að vegagerð fyrir ríkið vestur í Snæ-
fellsnessýslu og kom þaðan til Reykjavíkur með
handrit að nýrri ljóðabók. Hún kom út hjá
Víkingsútgáfunni þá fyrir jólin, undir nafninu
Við lifum eitt sumar. Sum kvæðanna voru
brotakennd eins og áður, hin heilsteyptari und-
ir áhrifum frá Einari Benediktssyni, en yfir-
leitt sýndi bókin vaxandi festu í vinnubrögðum
og bar vitni um, að höfundur hennar átti enn
þann skáldhæfileika að geta hrifizt, hvenær
sem lífið lét vel að honum eða sýndi honum
vinsamlegt hlutleysi.
En nú dró til einna umskiptanna enn í lífi
Steindórs: læknisskoðun vorið eftir leiddi í Ijós,
að hann hafði berkla í lungum og hlaut að
dveljast á heilsuhæli um óákveðinn tíma. Á. s. 1.
hausti kom út sögusafnið MEÐAL MANNA OG
DYRA eftir Steindór Sigurðsson, er þá hafði
verið um skeið sjúklingur á Kristneshæli. Þrátt
fyrir óvissar batahorfur hafði honum hlotnazt
þar meira öryggi og betri skilyrði til ritstarfa