Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2005, Page 191

MYNDIR OGMAL
hreinste&inkenningum um list og töfralausnum. Hans helstu viðmið eru
strangleiki, einfaldleiki, skýrleiki, umfang og réttleiki. Burtséð frá allri
afstæðishyggju þá hefur Goodman helgað sig því viðfangsefni hvernig
megi greina réttu útgáfuna frá þeirri röngu. Að hans mati geta verið til
margar réttar útgáfur af heiminum en vafalaust eru þær röngu þó enn
fleiri.
Það að Goodman hafnar því að taka hugmyndafræðilegar spurningar
tál skoðunar, gæti í einu tilfeUi varnað honum sýn á efni sem skiptdr kenn-
ingu hans meginmáli, en það er í umfjöllun hans um raunsæi. Goodman
eyðir vandamálinu um raunsæislega framsetningu í heilu lagi með því að
fjalla um það eins og það sé spurning um venju og innrætingu frekar en
sjónhverfmgu, upplýsingar eða Kkindi.
Raunsæi er afstætt, það ákvarðast af því kerfi viðmiðana um
framsetningu sem gildir í ákveðinni menningu eða hjá ákveð-
inni manneskju á tilteknum tíma. Nýrri eða eldri eða framandi
kerfi eru álitin vera tilbúin eða fúsk. Hin augljósa leið tdl að
sýna eitthvað er ekki sú sama fyrir Fom-Egypta og fýrir Japana
á átjándu öld, og hvomg leiðin er sú sama og fýrir Englending
í upphafi tuttugustu aldar ... Vanalega teljum við málverk vera
raunsæ eða nákvæm ef þau era í hefðbundnum evrópskum frá-
sagnarstíl. (LA, 37)
Vandamálið við að jafha raunsæi á þennan hátt við það sem er kunnug-
legt, hefðbundið og „viðurkennt" er að hér er forgangsspurningin um
hvaða gildi era á bak við það sem er viðurkennt ekki tekin með í reikn-
inginn. Það er fullkomlega mögulegt að einhver lýsingarstdll getd orðið
kunnuglegur, viðurkenndur og venjulegur án þess að hann geri tdlkall tdl
þess að teljast „raunsær“. Viðurkennd leið tdl að sýna gyðjuna Durga í
bengölskum sið er með leirvasa og htið er á vasann sem „íkon“ fýrir gyðj-
una, tákn sem hefur að geyma eðlislægan veruleika þess sem það merk-
ir.31 Samt sem áður er þessi kunnuglega, hefðbundna og viðurkennda að-
ferð við að sýna Durga ekki tahn vera „raunsæ“ í neinum þeim skilningi
sem við lítum á raunsæismyndir í vestrænni menningu.32 Það er ekki
31 Eg á þetta dæmi að þakka Ralph Nicholas við Mannfræðideild Háskólans í Chicago.
32 I samræðum við Goodman um þetta atriði hefur hann nefnt að helgigripur eins og
leirvasinn sem táknar Durga sé ekki „táknlæg framsetning" í sínum skihiingi - þ.e.
hafi gildi í þéttu eða mettuðu táknkerfi. Þótt rétt sé að svona gripur hafi ekki þann
sjánrtrna þéttleika og mettun sem við tengjum við vestræna myndframsemingu þá
189