Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2006, Qupperneq 34

LIZ STANLEY
Bókasækni? Túlkunarmöguleikar á lestri áfortíðinni
Á öðrum vettvangi hef ég þróað hugtakið „erkiskrif ‘ (e. archigraphics) til
að tryggja að ómur skrifanna, tánnan sem fylgir þeim, sé tekin inn í
ramma sagnritunarinnar:37 Söguritun er mótandi iðja sem felur í sér
flókna túlkun en ekki flata frásögn, þótt slíkir hlutir séu venjulega skrif-
aðir út þegar kemur að lokagerð til útgáfu. Bókasækni (e. bibliomcmics) er
notað hér sem hliðstætt hugtak og á að gefa til kynna að lestur, lestur á
menjum fortíðarinnar, er einn mikilvægasti þáttur sögulegra rannsókna,
ásamt sögurituninni. Bókasækni er leikur að orðinu „bókasýki“ (e.
bibliomaniá) sem þýðir að vera með bækur og lestur á heilanum. Þetta til-
búna orð dregur saman í eitt þá trú mína að túlkunaratriði sem umlykja
allan lestur á fortíðinni, en gerð hefur verið lausleg grein fyrir ýmsum
hliðum þess í umfjölluninni hér á undan, leiki grundvallarhlutverk í sagn-
ffæðilegri fræðimennsku, í hugsun og merkingarsköpun.
„Brjálæðið“ í þessu sambandi er að hluta til ástríðufull sannfæring
mín um að þetta sé grundvallaratriði, því slíkt mótar og skilyrðir alla
þekkingarframleiðslu um fortíðina - ekki síst vegna þessa að sagnritun,
það að skrifa söguna, er háð því starfi sem býr að baki; lestri og túlkrni á
fortíðinni. Það er einnig að hluta til vegna þess að ég er „brjáluð“, í
skilningnum óánægð, því lesturinn á fortíðinni, sem ég álít að hafi úr-
slitaþýðingu við ritun sögunnar, hefur of oft verið léttvægur fundinn eða
álitinn gegnsær. Að mínu mati hefur ofuráherslan á ritun í kenningum
póststrúktúralista dregið allan mátt úr fólki og leitt til þess að það hefur
horfið frá eiginlegum sögulegum rannsóknum og í stað þess aðeins skrif-
að um þær. Þetta hefur einnig leitt til eins konar allsherjarþráhyggju varð-
andi sagnaritun, á kostnað þess að tekist sé á við „úr hverju“ hún er gerð,
og hvaða greiningariðja og túlkunarlegar athafnir eru grunnstoðir lestr-
ar og túlkunar á henni. Til að komast frá þessu ástandi væri uppbyggileg
leið að mínu mati að grandskoða og greina þau séstöku atriði sem eru
grunnstoðir hagnýtra grundvallarrannsókna sem oftast (en ekki alltaf)
eru byggðar á skjallegum heimildum. Um leið ætti að nýta hina auknu
meðvitund um þekkingarfræðilegar víddir þessa, sem hefur styrkst í kjöl-
farið á uppgangi femínisma, póststrúktúralisma og menningaráhersl-
trnnar almennt.
37 Liz Stanley, „Archigraphics“, inngangsfyrirlestur á Det VIII Nordiska kvinnohis-
torikermötet, Kön och kunskap við Háskólann í Turku, Finnlandi, ágúst 2005.
32