Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2006, Side 63

SOVÉTMENN OG SAMBÚÐIN VIÐ BANDARÍKIN 194S-19S9
urinn hafi án efa sannfært marga vora þeir alltaf til sem efuðust um
sannleiksgildi hans.
Ofugt við það sem margir höfðu vonað vora íyrstu árin eftir stríð síst
auðveldari en stríðsárin sjálf fyrir marga Sovétmenn; uppbygging gekk
hægt, skortur og skömmtun á matvælum var viðvarandi til ársins 1947,
gríðarlegur fjöldi barna var munaðarlaus og án híbýla og í kjölfar þess að
kornframleiðsla brást árið 1946 breiddist út mikil hungursneyð í Ukra-
ínu, Moldóvu og suðurhluta Rússlands. Stór hluti almennings hafði því
varla til hnífs og skeiðar og oft má greina mikla stríðsþreytu í ummælum
sovétborgara á þessum tíma sem fannst kalda stríðið óþarfi og vildu ekk-
ert frekar en frið og áhyggjuleysi.
Hin algjöra þögn fjölmiðla um götubörn, munaðarleysingja og hung-
ursneyð olli því að trúverðugleiki sovéskra íjölmiðla fór almennt minnk-
andi og var alls ekki sjálfgefið að umræðu yfirvalda um alþjóðamál og
stórveldisátök væri trúað. I raun má oft finna dæmi þess að fólk hafi tekið
eitthvað sem það las í blöðunum og snúið því upp í algjöra andhverfu
sína. I umræðu um Kóreustríðið árið 1952 lýsti einn maður yfir efa-
semdum um umfjöllun sovéskra dagblaða um meintan bakteríuhernað
Bandaríkjanna í Kóreu. Hann sagði: „Ameríka er siðmenntað land; ef
þeir hefðu viljað, hefðu þeir getað malað Kóreu fyrir löngu, þeir vilja
stunda [sanngjarnan] stríðsrekstur.“16 Annar maður tjáði sig um sama
mál og sagði umfjöllunina „ekki passa við raunveraleikann“. Enn fremur
sagði hann „sovésk dagblöð birta lygar um að Bandaríkjamenn láti sýktar
flugur falla [á Kóreu] - sovéskur áróður gerir þetta til þess að skapa hatur
í garð Bandaríkjamanna“.17
Þannig gerðu fjölmargir sér grein fýrir markmiðum sovéskra stjórn-
valda með skrifum sínum um Bandaríkin. Sumir ályktuðu að líkt og inn-
anlandsumfjöllunin hlyti umfjöllun um utanríkismál og útlönd einnig að
vera í svo miklu ósamræmi við raunveraleikann að óhætt væri að trúa
algjörlega andstæðunni við það sem skrifað var en auðvitað vora þeir
einnig til sem gerðu sér einfaldlega grein fyrir því hvernig áróðursstefna
stjórnvalda var rekin. Rithöfundurinn og andófsmaðurinn Vladimír Voj-
novítsj lýsir þessu vel:
16 GARF, f. 8131, op. 31, d. 38230,1. 7.
17 GARF.f. 8131, op. 31, d. 40557,1.8.
6i