Þjóðlíf - 01.07.1990, Qupperneq 106

blöndun er verið að ræða um félagslega
blöndun og að hópar aðlagist hver öðrum
og beri virðingu hver fyrir öðrum.
— Gagnkvæm virðing er forsenda
blöndunar. Hana er ekki hægt að skapa án
þess að hóparnir tali sama mál. Það er ekki
hægt að hugsa sér meiri andhverfu blönd-
unar en heyrnarlausan nemanda í bekk
með heyrandi börnum. Hann fer ekki
aðeins á mis við allt það sem kennarinn
segir, heldur fer hann líka á mis við að taka
þátt í þeim umræðum sem fara fram í
bekknum og þar af leiðandi að vera hlut-
gengur í hópnum.
— I þessu skólaumhverfi sem við erum
með hér í Heyrnleysingjaskólanum eru
nemendur fullgildir. Hér er ekkert verið
að benda á að nemendur séu öðruvísi. Hér
upplifa þeir sig á jákvæðan hátt í staðinn
fyrir neikvæðan væru þeir í stærra skóla-
samfélagi þar sem þeir væru ekki fullgild-
ir.
— Um þetta snýst ágreiningur okkar og
menntamálaráðuneytisins; hvort það sé
unnt að koma heyrnarlausum fyrir inn í
grunnskólanum, reyndar í sérdeild, það er
ekki verið að tala um annað og þá um leið
að flytja þennan skóla, ég segi þar með að
leggja hann niður. Því við erum ekki að
tala lengur um sérstakan heyrnleysingja-
skóla ef hann er fluttur inn í annan skóla
sem sérdeild, jafnvel þó hann hefði eitt-
hvað sérstakt húsnæði sem merkt væri
honum.
— Foreldrar og heyrnarlausir sjálfir
hafa mótmælt þessum hugmyndum um að
flytja skólann og eftir fund sem haldinn
var með menntamálaráðherra hefur hann
afturkallað þessar hugmyndir. Hins vegar
eru ennþá uppi áform í grunnskólafrum-
varpinu um að fella úr gildi lög skólans.
Við viljum treysta því í ljósi þess sem gerst
hefur að því ákvæði verði kippt út úr
frumvarpinu.
Annað baráttumál heyrnarlausra á ís-
landi er að fá táknmálið viðurkennt sem
móðurmál heyrnarlausra, hvernig gengur
sú barátta?
— Við erum í sjálfu sér eini skólinn í
landinu sem þarf að velkjast í vafa um það
hvað á að vera okkar móðurmál hér í skól-
anum. Móðurmálið er undirstöðugrein í
skólastarfinu. Við höfum með heyrnar-
lausum verið að berjast fyrir þessari viður-
kenningu á táknmáli sem sjálfstæðu máli
og sem móðurmáli heyrnarlausra og þar
með yrðu heyrnarlausir viðurkenndir sem
mál minnihlutahópur. Það sem slík viður-
kenning fæli fyrst og fremst í sér er að
þessi mál minnihlutahópur væri stað-
reynd og í öðru lagi myndi þetta þýða að
foreldrar og kennarar ættu skilyrðislausan
rétt á því að læra táknmál heyrnarlausra.
Ef að kennarar og foreldrar eiga að vera
málfyrirmyndir barnanna þá verða þeir að
kunna táknmál mjög vel. Til þess að það
geti orðið verður að tryggja þeim tækifæri
til að læra málið til hlítar.
— Niðurstöður rannsókna sem gerðar
hafa verið víðsvegar í heiminum bæði af
málvísindamönnum og félagsvísindafólki
sýna að mál og þar með táknmál hefur
geysilega mikla þýðingu fyrir þroska
barnanna. Börn sem ganga að öruggum
tjáskiptum ganga líka að ákveðnum upp-
lýsingum sem heyrnarlaus börn hafa farið
á mis við fram til þessa. Viðurkenning á
táknmáli er ekki í sjónmáli en ýmsir þing-
menn hafa skilning á þessari kröfu og
menntamálaráðherra hefur sagt að hann
vilji skoða hvað slík opinber viðurkenning
þýðir.
Hvernig er ástandið í þessum málum í
dag, kunna foreldrar og kennarar tákn-
málið?
— Það vantar mjög mikið upp á að for-
eldrar og kennarar hér við skólann kunni
táknmál til hlítar, enda hafa þeir ekki haft
neinn aðgang að slíkri menntun. Það var
reyndar gert átak í þessum málum í vetur
þegar Kennaraháskólinn bauð upp á nám
á háskólastigi fyrir kennara. í þetta nám
hafa kennarar hér farið án þess að fá
nokkra umbun fyrir. Þetta er til bóta en
það dugar hvergi nærri, það má segja að
við sem fórum í þetta nám skiljum betur
uppbyggingu og málfræði táknmálsins og
þar af leiðandi eigum við nú auðveldara
með að skilja börnin og þau okkur og öll
tjáskipti hér innan skólans verða öruggari.
Nú er það svo að aðeins helmingur kenn-
ara hér við skólann var í þessu námi, við
viljum gjarnan sjá táknmálsnám verða
fastan lið í starfsemi skólans, bæði fyrir
foreldra og kennara.
áknmálið er móðurmál heyrnar-
lausra, sagði Gunnar, og bætti við
að það væri svipað og íslenska hjá heyr-
andi að því leyti að börnin lærðu það án
tilsagnar. íslenska táknmál-
ið væri sérstakt eins og hvert
annað mál en það væri skylt
danska táknmálinu, sem
stafaði af því hversu margir
heyrnarlausir hefðu farið til
Danmerkur áður fyrr.
— Islenska táknmálið hef-
ur þróast hér á landi meira
og minna án þátttöku heyr-
andi kennara og foreldra og
þetta mál hefur verið litið
hornauga áratugum saman.
Það eru ýmsir þeirrar skoð-
unar að táknmál sé ófull-
komið mál og frumstætt og
engan veginn hægt að leggja
það að jöfnu við íslenskuna.
Þetta eru fordómar og fá-
fræði. Allar rannsóknir sem
gerðar hafa verið á táknmáli
sýna að það er fullgilt sjálfstætt mál,
blæbrigðaríkt á sama hátt og önnur mál.
— Við leggjum á það áherslu í dag að öll
kennsla fari fram á táknmáli þ.e.a.s. að
táknmálið verði notað við kennslu og á það
jafnt við um íslensku og aðrar greinar. Því
miður hefur sá hópur sem nú er að ljúka
grunnskólanámi ekki búið við þessar að-
stæður og er því illa undir það búinn að
hefja framhaldsnám þó svo að táknmáls-
túlkar væru til staðar. En þeir eru reyndar
Frá fótboltakcppni milli kcnnara og nemenda, en slík keppni fer fram árlega við skólaslit og þykir ómissandi
skemmtun.
106 ÞJÓÐLÍF