Frjáls verslun - 01.07.2013, Qupperneq 85

FRJÁLS VERSLUN 7. 2013 85
Þar sem starfsemi líftæknifyrirtækja er
í eðli sínu flókin og krefst mikillar sér ­
þekk ingar er oft á tíðum þörf á áralöngu
rannsóknarstarfi áður en vörur þeirra
eru fullþróaðar. Því eru mörg líftækni ­
fyrir tækjanna í sjávarklasanum á Íslandi
lítil og hafa jafnvel ekki hafið eiginlega
framleiðslu. Á Íslandi eru mörg spennandi
fyrirtæki í þessum flokki sem hafa mikla
vaxtar möguleika. Sem dæmi má nefna
Genís, sem vinnur að þróun kítósans til
notkunar við bæklunarskurðlækningar
með ígræðslu í beinvef. Kítósan er unnið
úr rækjuskel. Annað dæmi um fyrirtæki
sem vinnur að þróun vara fyrir lyfja­ og
lækningavaramarkaðinn er Lipid pharma­
ceuticals, en fyrirtækið framleiðir vörur
úr ómega­3­fitusýrum sem unnar eru úr
þorskalifur. Mörg líftæknifyrirtækjanna
framleiða vörur fyrir matvæla­ eða fæðu ­
bótarmarkaðina og má þar nefna MPF
Iceland. Auk þess að framleiða fisk ­
prótein úr afskurði og beinmarningi fyrir
mat vælavinnslu er fyrirtækið að þróa
þurrkað prótein sem ætlað er að selja sem
fæðubótarefni.
Mörg dæmi mætti taka til viðbótar um
þau fjölbreyttu líftæknifyrirtæki sem
starfa á Íslandi. Mikilvægt er að fóstra
sprota fyrirtæki og önnur lítil fyrirtæki á
þessum sviðum þar sem rannsóknarstarf
krefst mikils fjármagns. Ennfremur er
mikilvægt að rannsóknarstarfi fylgi öflugt
markaðsstarf, sem er nauðsynlegt til að ná
árangri á erlendum mörkuðum og þannig
skapa möguleika á hröðum og miklum
vexti. Ljóst er að mikil tækifæri eru hér fyrir
hendi og spennandi tímar framundan fyrir
þessi fyrirtæki.
Auk fyrirtækja í líftækni eru mörg önn ­
ur framsækin fyrirtæki á Íslandi sem
koma að bættri nýtingu aukaafurða. Sem
dæmi um starfsemi þessara fyrirtækja
má nefna þurrkun hausa og beina, lifrar ­
niður suðu auk nýtingu hrogna, roðs og
annarra hráefna. Umrædd fyrirtæki eru nú
vel á annan tug talsins. Greining Íslenska
sjávarklasans leiddi í ljós að velta fyrir ­
tækjanna nam um 19 milljörðum á árinu
2012. Þetta samsvarar 19% vexti frá árinu
2011 og er til vitnis um þá miklu vaxtar ­
möguleika sem tækifæri í vinnslu auka ­
af urða fela í sér. Mörg þessara fyrir tækja
standa framarlega í alþjóðlegum saman­
burði. Í töflu 3 má sjá lista yfir stærstu full ­
vinnslufyrirtæki landsins.
stæRstu full-
vinnslufyRiRtæki
landsins:
1. Lýsi
Lifrarbræðsla, þurrkun og
framleiðsla gæludýrafóðurs
2. Haustak
Þurrkun fiskafurða
3. Vignir G. Jónsson
Vinnsla hrogna
4. Frostfiskur (Klumba)
Þurrkun fiskafurða
5. Klofningur
Þurrkun fiskafurða
6. Langa
Þurrkun fiskafurða
7. Akraborg
Niðursuða þorskalifrar
8. royal Iceland
Vinnsla hrogna
9. Félagsbúið Miðhrauni
Þurrkun fiskafurða
10. ægir Seafood
Niðursuða þorskalifrar
Jafnvel þótt aflanýting íslensks sjávar útvegs
sé mjög góð í alþjóðlegum saman burði liggja
fjölmörg frekari tækifæri í líftækni og annarri
fullvinnslu. Framleiðsla verðmætra vara úr
hráefnum sem til falla við hefðbundna vinnslu
er mjög mikilvæg fyrir framtíðarþróun
íslensks sjávarútvegs. Mikilvægt er að
fyrirtæki í sjávarútvegi, líftækni, fullvinnslu og
annarri fiskvinnslu sameini krafta sína til að
nýta þau tækifæri sem fyrir liggja. Með öflugu
klasasamstarfi geta fyrirtæki skapað samlegð
og vettvang til að útvíkka hefðbundna
starfsemi sjávarútvegs og margfalda þau
verðmæti sem liggja í auðlindum þjóðarinnar.
Codland í Grindavík
Klasasamstarf í sjávarútvegi er þegar farið
að bera ávöxt og á árinu 2012 var full ­
vinnslu fyrirtækið Codland sett á lagg irnar
í Grindavík. Codland er sam starfsverkefni
Íslenska sjávarklasans og sjö fyrirtækja í
sjávarútvegi og tengdri framleiðslu og er
ætlað að stuðla að stórbættri nýtingu afurða
þorsksins með áherslu á aukaafurðirnar.
Codland er þannig vísir að fullburða
full vinnsluklasa sem vaxið getur hratt á
næstu árum. Innan Codlands er stefnt að
því að þær aukaafurðir sem til falla við
hefðbundna framleiðslu þorsks verði nýttar
í þróun og framleiðslu hágæðasöluvara sem
hámarka virði afurðanna, til dæmis með
framleiðslu lyfja og heilsuvara. Með þessu
er ætlunin að tvöfalda virði hvers þorsks
sem landað er á Íslandi.
Í samstarfi við Codland starfa nú fyrirtæki
á borð við Norður, sem framleiðir ensím
úr þorskaslógi, Zymetech, sem notar
þorskaensím til framleiðslu á græðandi
og rakagefandi húðvörum, North Taste,
sem framleiðir náttúruleg bragðefni, og
Ægir Seafood, sem framleiðir niðursoðna
og reykta þorskalifur. Framleiðsla og sala
ýmissa ólíkra aukaafurða er því þegar
hafin. Þá vinnur Codland að uppsetningu
heilsu vöruverksmiðju á Reykjanesi sem
nýta mun aukaafurðir þorsks við fjöl breytta
framleiðslustarfsemi. Það er því eng inn vafi á
að gríðarleg tæki færi liggja á sviði líftækni og
fullvinnslu sjávara furða. Þessi tækifæri þarf
þó að grípa og krefjast þau mikillar vinnu,
fjármagns, rann sókna og þróunarstarfs. Hér
er um augljósan vaxtarsprota að ræða sem
mun þarfn ast fjármagns á komandi árum.
Miklir hags munir eru í húfi að þróun í átt að
bættri afla nýtingu verði haldið áfram og að
vel takist til við verðmætahámörkun þess
tak markaða afla sem landað er ár hvert, ekki
síst þegar litið er til þess hve mikið má auka
útflutningstekjur þjóðarbúsins með þessum
hætti.
„Tæknigeirinn í sjávar -
klasanum vex um fram
sjávarútveg og fiskeldi,
umfram fiskvinnslu og
um fram þjóðar fram -
leiðslu. Með tilliti til þess
mikla vaxtar sem tækni -
fyrirtæki sjávar klas ans
hafa sýnt má ætla að
aukin fjárfesting í þessum
fyrir tækjum geti haft mjög
jákvæð áhrif á íslenskan
efnahag og atvinnulíf.“