Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Qupperneq 68

AGRIP ERINDA / XII. VISINDARAÐSTEFNA Hl
tilliti til annarra umhverfisþátta og hjá kennurum og flugfreyjum
hversu líkamlega erfiða þátttakendur meta vinnuna.
Alyktanir: Hjúkrunarfræðingar greina frá minni streitu og jákvæð-
ara starfsumhverfi en hinir hóparnir tveir. Þetta skýrist líklega af
fjölþættara starfsumhverfi hjúkrunarfræðinga.
E127 Lífsstíll og líðan flugfreyja, hjúkrunarfræðinga og
kennara
Hólmfríður K. Gunnarsdóttir12, Herdís Sveinsdóttir13, Jón Gunnar Bern-
burg4, Kristinn Tómasson'2
'Rannsóknastofa í vinnuvernd, 2rannsókna- og heilbrigðisdeild Vinnueftir-
litsins, ’hjúkrunarfræðideild Hl, Télagsvísindadeild HI
hkg@ver.is
Inngangur: Heilsa flugfreyja, hjúkrunarfræðinga og kennara
hefur verið rannsökuð með aðaláherslu á krabbamein, frjósemis-
heilbrigði og streitu. Markmið þessarar rannsóknar var að kanna
hvort lífsstíll hópanna væri mismunandi og gæti gefið vísbending-
ar um tengsl vinnu og heilsufars í þremur kvennahópum.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarhópurinn var 371 flugfreyja,
600 kvenkyns hjúkrunarfræðingar og 600 kvenkyns grunnskóla-
kennarar. Sami spurningalisti var sendur til allra með undantekn-
ingu af fáeinum sértækum spurningum fyrir hvern hóp. Spurt var
meðal annars um lýðfræðileg atriði, samspil vinnu og fjölskyldu-
lífs, heilsu og lífsstíl, kvensjúkdóma og tíðamynstur, meðferð og
einkenni, vinnuaðstæður, fjarveru frá vinnu, áreitni og annað í
vinnuumhverfinu. Aðhvarfsgreiningu var beitt til að meta meðal-
talsmismun hópanna varðandi lífsstíl og áreitni að teknu tilliti til
lýðfræðilegra breytna.
Niðurstöður: Svörun var 66-69%. Hærra hlutfall flugfreyja en
kennara og hjúkrunarfræðinga reykti, neytti áfengis vikulega
og stundaði reglulega líkamsrækt. Flugfreyjur voru að meðaltali
ívið hávaxnari en mun léttari en hinir hóparnir og höfðu minni
áhyggjur af mataræði sínu. Kynferðisleg áreitni var mun algengari
meðal þeirra en hinna.
Ályktanir: Rannsóknin varpar ljósi á mikilvæga þætti í vinnuum-
hverfi þessara hópa og mismunandi lífsstíl þeirra. Að þessu ber
að gefa gaum þegar heilsufar þeirra er skoðað.
E 128 Reynsla sjúklinga og aðstandenda þeirra af langtíma-
meðferð með heimaöndunarvél og súrefni
Þorbjörg Sólcy Ingadóltir', Helga Jónsdóttir2
^Landspítali Fossvogi, 2hjúkrunarfræðideild HÍ
helgaj@hi.is
Inngangur: Rannsóknin lýsir reynslu sjúklinga og fjölskyldna
þeirra af tæknilegri aðstoð við öndun í svefni með eða án súrefnis.
Miklar tækniframfarir hafa átt sér stað í þróun meðferðarinnar og
er sífellt fleiri sjúklingum gefinn kostur á henni. Pekking á reynslu
sjúklinganna af meðferðinni er nauðsynleg til að koma í veg fyrir
óþarfa erfiðleika og ný heilsufarsvandamál. Tækni í heilbrigðis-
kerfinu er skilgreind sem hvers konar tæki og tækni sem notuð er
til sjúkdómsgreiningar og meðferðar. Hjúkrunarfræðinga greinir
á um hvernig beita megi tækni á forsendum umhyggju sem kjarna
hjúkrunarstarfsins.
Rannsóknarspurningin er: Hver er reynsla sjúklinga og fjöl-
skyldna þeirra af tæknilegri meðferð til öndunaraðstoðar í
svefni?
Efniviður og aðferðir: Eigindleg rannsókn sem byggir á túlkandi
fyrirbærafræði og frásögugreiningu. Úrtak var þægindavalið og
samanstóð af sex sjúklingum á aldrinum 40-70 ára, ásamt fimm
mökum og einni dóttur. Gagnasöfnun byggðist á tveimur einnar
klukkustundar löngum opnum viðtölum við hvert par þátttak-
enda. Gagnagreining fólst í frásögugreiningu.
Niðurstöður: Fjölbreytileg upplifun á áhrifum meðferðar: Algjör
lífsnauðsyn - tilgangslaust erfiði; Að vera í höndum fagfólks
- mikilvægi samkenndar og skilnings; Að hlusta á skilaboð líkam-
ans; Að vera heilbrigður í sjúklingshlutverkinu; Máttur tækninnar
- erfitt að hafna meðferð og Fyrirhöfn í daglegu lífi - að hleypa í
sig kjarki til að fara í vélina.
Ályktanir: Að vera háður öndunaraðstoð í svefni var verulegt
inngrip í líf þátttakenda. Meðferðin var þvingandi þrátt fyrir að
hún bætti líðan og fyrir þá sem hún bætti ekki líðan hjá spruttu
upp spurningar um tilgang hennar. Umhyggjusöm samskipti af
hálfu heilbrigðisstarfsmanna og virðing fyrir einstaklingsbundn-
um þörfum sjúklinga, einkum við upphaf meðferðar, voru lykilat-
riði.
E 129 Notkunarmynstur verkjalyfja á íslandi, lýsing á sölu,
viðhorfum og þekkingu
Anna Birna Almarsdóttir1, Ingibjörg Ösp Magnúsdóttir2
'Lyfjafræöideild HÍ, 2Actavis hf.
annaba@hi.is
Inngangur: Verkefni þetta var unnið að áeggjan vinnuhóps
Landlæknisembættisins um kódeinverkjalyf. Tilgangur þessarar
rannsóknar var að rannsaka þróun í notkun verkjalyfja sem fást í
lausasölu á íslandi og hugmyndir almennings um þessi lyf.
Efniviður og aðferðir: Próun lyfja í ATC flokkum N og M var
skoðuð á árunum 1993-2003. Fengnar voru sölutölur og gröf sett
upp yfir þróun. Einnig var gerður samanburður við Norðurlöndin
árin 1994-2002. Viðhorf og þekking almennings á verkjalyfjum
voru rannsökuð í fjórum rýnihópum.
Niðurstöður: Sala parkódíns hefur aukist mjög síðustu 10 ár,
eða um 62%. Sala á íbúprófeni í lausasölu hefur aukist um
96% og sala kódeins í samsettum verkjalyfjum hefur aukist um
72%. ísland hafði minnsta sölu í verkja- og bólgueyðandi lyfjum
miðað við Danmörku og Svíþjóð á árunum 1994-2002. ísland og
Finnland höfðu minnstu sölu verkjalyfja í lausasölu en Danmörk
hafði allt að tvöfalt hærri sölu allt tímabilið (1994-2002). Afstaða
fólks til verkjalyfja reyndist misjöfn, en f fæstum tilfellum var hún
neikvæð. Ef fólk hafði neikvæða afstöðu var það yfirleitt vegna
slæmrar reynslu. Fólk vissi almennt ekki mikið um verkjalyf, það
er að segja muninn á þeim og hvað þau gerðu. Flestir þátttakend-
ur vissu þó eitthvað um aukaverkanir en ekki hættur. Þó nokkuð
margir vissu ekkert um kódein en talað var um að misnotkun
væri til staðar í þjóðfélaginu. Fólk þekkti mest seldu tegundir
verkjalyfja.
68 Læknablaðid/fylgirit 50 2004/90