Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Blaðsíða 81

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
V 28 Samband DNA skemmda í heilkjarnafrumum úr blóði
og heildarandoxunargetu plasma við fjölómettaðar fitusýrur
í rauðum blóðkornum úr konum
Auður Ý. Þorláksdóttir1, Guðrún V. Skúladóttir2, Laufey Tryggvadóttir3,
Anna L. Pétursdóttir2, Sigrún Stefánsdóttir3, Hafdfs Hafsteinsdóttir3,
Helga M. Ögmundsdóttir3, Jórunn E. Eyfjörð3, Jón J. Jónsson1, Ingibjörg
Harðardóttir'
'Lífefna- og sameindalíffræðistofa læknadeildar HÍ, 2Lífeðlisfræðistofnun
HÍ, ’Krabbameinsfélag íslands
ih@hi.is
Inngangur: Talið er að oxun fjölómettaðra fitusýra fjölgi mynd-
efnum lípíðperoxunar og minnki andoxunargetu og að hvoru
tveggja geti leitt til aukinna DNA skemmda.
Efniviður og aðferðir: Safnað var blóðsýnum úr 99 konum.
Fitusýrusamsetning í rauðum blóðkornum var greind í gasgreini.
Andoxunarvirkni í plasma var mæld með TEAC aðferð. DNA
brot, H202 framkallaðar DNA skemmdir og basaskemmdir
greindar með formamídópýrimídín glýkósýlasa (FPG) í einkjarna
frumum voru metnar með halaaðferð (comet assay). Styrkur
tókóferóla og karótenóíða í plasma var mældur með vökvagreini.
Upplýsingar um lífsstílsþætti fengust með spurningalista (reyk-
ingar, áfengisneysla og lýsisneysla) og líkamsþyngd og hæð var
skráð. Samband milli breyta var metin með Pearsons fylgnistuðli
og fjölþátta aðhvarfsgreiningu.
Helstu niðurstöður: Jákvæð fylgni var milli heildarandoxunar-
getu í plasma og n-3 fjölómettaðra fitusýra í rauðum blóðkomum.
Neikvæð fylgni var milli heildarandoxunargetu og n-6 fitusýra sem
skýrðist af sterkri neikvæðri fylgni milli n-6 og n-3 fjölómettaðra
fitusýra í rauðum blóðkornum. Jákvæð fylgni var milli DNA brota
í einkjarna frumum og fjölómettaðra (n-3 og n-6) fitusýra í rauð-
um blóðkornum. Engin fylgni var milli H202 framkallaðra DNA
skemmda og fjölómettaðra fitusýra, né milli FPG-staða í DNA og
fjölómettaðra fitusýra. Þá var engin fylgni milli DNA skemmda í
einkjama frumum úr blóði og heildarandoxunargetu í plasma.
Alyktanir: Niðurstöðurnar benda til að aukinni inntöku á ómega-
3 fjölómettuðum fitusýrum fylgi aukin andoxunargeta í plasma.
Hin jákvæða fylgni milli DNA brota í einkjarna frumum og fjöl-
ómettaðra fitusýra í rauðum blóðkornum er ekki talin tengjast
oxun þar sem engin fylgni var milli sértækari oxunarskemmda á
DNA og fjölómettaðra fitusýra í rauðum blóðkornum.
V 29 Áhrif af ofáti fjölómettaðra fitusýra á líkamsþyngd og
fitusýrusamsetningu vefja í rottum
Kjartan Ólafsson', Guðrún V. Skúladóttir', Jón Ó. Skarphéðinsson1, Ragn-
hildur Heiðarsdóttir1, Aðalheiður R. Jóhannesdóttir', Helgi B. Schiöth2,
Logi Jónsson'
‘Lffeðlisfræðistofnun HÍ, 2taugalífeðlisfræðideild Háskólans í Uppsölum
kjartol@hi.is
Inngangur: Rannsóknir hafa sýnt að þegar dýr fá mjög hátt hlut-
fall orku (58%) úr fitu, leiðir neysla á fóðri með háu hlutfalli af
ómega-3 fjölómettuðum fitusýrum til minni fitusöfnunar en neysla
á öðrum gerðum af fitusýrum. Tilgangur þessarar tilraunar var
að kanna áhrif ofáts af fóðri með orkuinnihald úr fitu í meðailagi
(7,5%) en með mismunandi fjölómettun á þyngdaraukningu og fitu-
sýrusamsetningu fituefna í blóðvökva, fituvef og rákóttum vöðva.
Efniviður og aöfcröir: Wistar rottum var skipt í þrjá fóðurhópa,
sem innihélt mettaða fitu (tólg), ómega-6 fjölómettaða fitu (sól-
blómaolíu) eða ómega-3 fjölómettaða fitu (lýsi). Orkuinnihald
fitu í fóðri var 7,5%. Ofát og offita var framkölluð með stöðugu
innrennsli af hindra melanókortín viðtaka í heilahol í 14 daga.
Viðmiðunardýr fengu tilbúinn mænuvökva.
Niðurstöður: Dýrin sem fengu hindrann átu 50% meira fóður og
þyngdaraukningin var fjórfalt meiri en hjá viðmiðunardýrunum.
I fosfólípíðum vöðva leiddi ofát í fóðurhópunum þremur til hærri
hluta (%) af einómettuðum fitusýrum og ómega-6 fitusýrunni lín-
ólsýru og til lægri hluta af ómega-6 fitusýrunni arakidónsýru (AA)
og ómega-3 fitusýrunni dókósahexaensýru (DHA) en í viðmiðun-
ardýrunum. Jákvætt línulegt samband var á milli hluts DHA í fos-
fólípíðum blóðvökva og vöðva. Tilraunadýrin sem fengu lýsisfóður
höfðu lægri hlut af AA og hærri af DHA í fosfólípíðum vöðva
borið saman við þau dýr sem fengu tólg- eða sólblómafóður.
Alyktanir: Lífsnauðsynlega ómega-3 fitusýran DHA í fæðu end-
urspeglast í fosfólípíðum blóðvökva og verður byggingarefni
fituefna himnu í vöðva. Fitusöfnun sem myndast við ofát virðist
vera óháð gerð fitusýra í fóðri, þegar hlutfall orku úr fitu er í
meðallagi.
V 30 Áhrif ómega-3 fjölómettaðra fitusýra á frumuboða-
myndun kviðarholsátfrumna in vitro
Ingibjörg Helga Skúladóttir, Ólöf Birna Margrétardóttir, Dagbjört Helga
Pétursdóttir, Ingibjörg Harðardóttir
Lífefna- og sameindalíffræðistofa læknadeildar HÍ
ih@hi.is
Inngangur: Omega-3 fjölómettaðar fitusýrur hafa margvísleg
áhrif á bólgu- og ónæmissvör. Þessi áhrif ómega-3 fitusýra eru
talin að hluta vera vegna áhrifa ómega-3 fitusýra á frumuboða-
myndun. Niðurstöður rannsókna á áhrifum ómega-3 fitusýra á
frumuboðamyndun kviðarholsátfrumna ex vivo og in vitro hafa
ekki verið samhljóða. Mismunandi niðurstöður gætu skýrst af
því að í in vitro rannsóknum hefur verið notast við frumulínur
en ekki frumur beint úr kviðarholi músa. í þessari rannsókn voru
könnuð áhrif ómega-3 fjölómettaðra fitusýra á myndun bólg-
uhvetjandi frumuboða, TNF-a, og bólguhemjandi frumuboða,
IL-10, í kviðarholsátfrumum úr músum in vitro.
Efniviður og aðfcrðir: Frumum var safnað úr kviðarholi BalbC
músa og þær viðloðunareinangraðar og ræktaðar með og án
mismunandi fitusýra (línólsýru (LA), arakídonsýru (AA), eikós-
apentaensýru (EPA) og dókósahexaensýru (DHA)). Fyrir rækt-
un voru fitusýrurnar tengdar albúmíni í hlutfallinu 3:1 í 16 klst.
Fitusýrurnar voru fjarlægðar áður en frumurnar voru örvaðar
með LPS í 24 klst. TNF-a og IL-10 var mælt með ELISA-aðferð.
Niðurstöður: Kviðarholsátfrumur sem voru ræktaðar með
ómega-3 fitusýrunum, EPA og DHA, mynduðu meira TNF-a
og minna IL-10 en kviðarholsátfrumur sem voru ræktaðar með
ómega-6 fitusýrunum, LA og AA. Þessar niðurstöður eru sam-
hljóða niðurstöðum okkar og annarra á áhrifum ómega-3 fitusýra
á frumuboðamyndun kviðarholsátfrumna músa ex vivo.
Alyktanir: Niðurstöðurnar sýna að áhrif ómega-3 fitusýra í rækt
á frumuboðamyndun kviðarholsátfrumna úr músum in vitro eru
Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90 81