Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Side 104

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
V 93 Virkni mónókapríns gegn sveppasýkingum undir
gervitönnum
W. Peter Holbrook', Iris Axelsdóttir2, Pórunn Ósk Þorgeirsdóttir3, Skúli
Skúlason3-4, Þórdís Kristmundsdóttir3
‘Tannlæknadeild, 2læknadeild og 3lyfjafræöideild Hí, 4Líf-Hlaup ehf.
thordisk@hi.is
Inngangur: Slímhúðarbólgur undir gervitönnum af völdum Cand-
ida sp. eru algengar hjá öldruðum. í stað fúkkalyfjameðferðar
er sótthreinsun góður kostur. Markmið rannsóknarinnar var
að kanna sótthreinsun gervitanna með mónóglýceríðinu mónó-
kaprín sem hefur reynst vel in vitro gegn sveppum.
Efniviður og aðferðir: 32 sjálfboðaliðar á dagdeild, öldrunardeild
Landspítala tóku þátt í rannsókninni. Sjúklingum var gert að sótt-
hreinsa gervitennur sínar í 0,5% mónókaprínlausn í að minnsta
kosti tvær klukkustundir í senn. Sjúklingar voru skoðaðir í upphafi
rannsóknar þar sem ástand slímhúðar og hreinlæti gervitanna var
metið og spurt var stuttra spurningar er vörðuðu gervitennur og
munnhol. Tekin voru sýni fyrir svepparæktun úr gómi, gervitönn-
um og tungu fyrir meðferð, eftir meðferð og fjórum vikum eftir
meðferð. Til ræktunar var notaður CHROMagar Candida®.
Niðurstöður: Sveppasýking er enn mjög algeng hjá öldruðum
með gervitennur. Hefur ástandið ekki batnað frá fyrri rann-
sóknum 1988-1990. Einungis 4/32 (12,5%) sjúklinga voru með
heilbrigða munnslímhúð og 21/32 (66%) voru með munnþurrk.
Að meðaltali voru 26/32 (83%) með sveppasýkingu í munn-
slímhúð. Marktæk lækkun var á sveppatalningu eftir meðferð á
gervitönnum og tungu en lækkun var ekki marktæk fyrir góm.
Sveppatalning hækkaði með þriðju sýnatöku sem bendir til þess
að mónókaprín hafi ekki langtímaáhrif. Efnið virkaði betur á
hreinar tennur.
Alyktanir: Vegna algengi sýkingar og munnþurrks og ástands
munnslímhúðar og gervitanna eru lífsgæði þessa sjúklingahóps
skert. Mónókaprín sýndi virkni á sýkingum en nauðsynlegt er að
gera viðameiri rannsókn. Ennfremur er þörf á frekari athugun-
um á öðrum þáttum munnheilbrigðis, til dæmis munnþurrki og
ástandi slímhúðar og gervitanna.
V 94 Algengi og nýgengi sykursýki og efnaskiptavillu á
íslandi
Jóhannes Bcrgsveinsson’, Thor Aspelund2, Rafn Benediktsson12 3
’Læknadeild HÍ, 2Hjartavernd, 3innkirtladeild Landspítala
johaber@hi.is
Inngangur: Algengi og nýgengi sykursýki og efnaskiptavillu
(Metabolic Syndrome) hefur aukist gríðarlega í hinum vestræna
heimi en einnig í svokölluðu þróunarlöndum. Á síðustu árum
hafa verið lögð til ný og mismunandi greiningarskilmerki fyrir
sykursýki sem leitt hefur til ósamræmis hvað algengistölur varðar.
Tilgangur þessarar rannsóknar er að meta algengi og nýgengi syk-
ursýki af tegund 2 (SS2) og efnaskiptavillu á Islandi á tímabilinu
1967-2002 með mismunandi greiningarskilmerkjum (WHO'85,
ADA'97, WHO'99).
Efniviður og aðfcrðir: Notuð voru gögn úr þremur rannsókn-
um Hjartaverndar: Hóprannsókn Hjartaverndar, Afkomenda-
rannsókninni og Rannsókn á ungu fólki. Alls voru þetta 16.184 ein-
staklingar 7747 karlar og 8437 konur. Skoðað var aldursbilið 45-64
ára. Rannsóknartímabilinu var skipt niður í fimm þversniðstímabil,
1967-72, 1974-79, 1979-84, 1985-91 og 1997-02, og var algengi og
nýgengi SS2 og efnaskiptavillu metin á hverju tímabili.
Niðurstöður: Algengi (95% öryggismörk) SS2 samkvæmt ADA'97
hefur á 30 ára túnabili vaxið úr 3,3% (2,6-4,0) í 4,9% (3,5-5,3) hjá
körlum sem er um 48% hækkun og úr 1,9% (1,4-2,4) í 2,9% (1,9-
3,9) hjá konum á sama aldri, eða um 53% hækkun. Tímaleitnin var
marktæk bæði hjá körlum og konum. Fyrir hvern einn sem er með
þekkta sykursýki eru nú þrír með óþekkta sykursýki, en hlutfall
óþekktrar sykursýki var vaxandi á rannsóknartímabilinu. Algengi
efnaskiptavillu hefur aukist enn meira en SS2, úr 4,6% (3,8-5,4) í
8,7% (6,9-10,5) hjá körlum sem er um 90% hækkun og úr 2,8%
(2,2-3,4) í 5,0% (3,8-6,2) hjá konurn sem er um 80% hækkun.
Ályktanir: Ljóst er að sama þróun er að eiga sér staðar hérlendis
og annars staðar hvað varðar hækkun á algengi SS2 og efnaskipta-
villu en þó er algengi SS2 á íslandi með því lægsta sem þekkist í
Evrópu.
V 95 Hefur blóðþrýstingslækkun hjá konum og körlum
á lyfjameðferð við háþrýstingi forspárgildi fyrir dauða?
Reykjavíkurrannsókn Hjartaverndar
Lúrus S. Guðmundsson1, Magnús Jóhannsson1, Guðmundur Þorgeirsson12,
Nikulás Sigfússon2, Helgi Sigvaldason2, Jacqueline C.M. Witteman3
'Rannsóknastofa í lyfja- og eiturefnafræði HÍ, 2Hjartavernd, 3Dpt. of Epide-
miology and Biostatistics, Erasmus Medical Center, Rotterdam, Hollandi
lsg@hi.is
Efniviður og aðferðir: Langsniðsrannsókn á 9328 körlum og
10.062 konum úr rannsókn Hjartaverndar. Þátttakendur voru
teknir inn í rannsóknina á tímabilinu 1967-1996. Tveir hópar ein-
staklinga á meðferð við háþrýstingi voru skilgreind1- í upphafi:
þar sem meðferðarmarkmið náðust og þar sem þau náðust ekki
(slagbilsþrýstingur (SBP) >160 mmHg og/eða hlébilsþrýstingur
(DBP) >95 mmHg).
Helstu niðurstöður: Endapunktar voru dauði vegna hjarta- og
æðasjúkdóma og dauði af hvaða orsök sem er. Af körlum með
háþrýsting voru 24,8% (692 af 2792) á meðferð og af þeim náðu
38,3% (265 af 692) meðferðarmarkmiðum. Samsvarandi gildi fyrir
konur voru 45,3% (1196 af 2642) og 52,7% (630 af 1196). Þegar
einstaklingar sem ekki náðu meðferðarmarkmiðum voru bornir
saman við hina í eftirfylgni sem stóð í allt að 30 ár, voru þeir sem
ekki náðu meðferðarmarkmiðum í aukinni hættu á dauða vegna
hjarta- og æðasjúkdóma: hazard ratio (HR) =1,47 (95% örygg-
ismörk (CI): 1,06-2,02) hjá körlum og HR 1,70 (CI: 1,23-2,36)
hjá konum. Hætta á dauða af hvaða orsök sem er var aukin hjá
konum og körlum sem ekki náðu meðferðarmarkmiðum en sú
hækkun var ekki tölfræðilega marktæk. Þegar blóðþrýstingur var
greindur sem samfelld breyta var SBP heppilegri spábreyta en
DBP fyrir báða endapunkta hjá konum. Slík niðurstaða fékkst
ekki fyrir karla.
Ályktanir: Blóðþrýstingslækkun einstaklinga á meðferð við
háþrýstingi var tengd minnkaðri hættu á dauða vegna hjarta- og
104 Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90