Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Side 43

AGRIP ERINDA / XII. VISINDARAÐSTEFNA Hl
stöðum þar sem að hóparnir voru ekki sambærilegir að ýmsu leyti.
Mögulegt er að ráðgjöfin hafi skipt máli varðandi notkun getnað-
arvarna meðal ungu stúlknanna. Jafnframt kunna ýmsar aðrar
breytur en hér voru skoðaðar að hafa haft áhrif á notkunina.
E 55 Lágsæt og fyrirsæt fylgja við 19 vikna meðgöngu,
afdrif þungana
Ragnheiður Oddný Árnadóttir, Hildur Harðardóttir, María Hreinsdóttir
Fósturgreiningardeild kvennadeildar Landspítala
hhard@landspitali.is / ragnoa@isiandia.ia
Inngangur: Með ómskoðun við 19-20 vikna meðgöngu er fylgju-
staðsetning könnuð. Ef fylgja er lágsæt er fylgjustaðsetning end-
urmetin við 34 vikur. Tilgangur þessarar rannsóknar er að meta
hve oft fylgja er lágsæt/fyrirsæt við 19-20 vikur og svo aftur við 34
vikur og hver afdrif þessara þungana eru.
Efniviður og aðferðir: Á afturvirkan hátt var safnað upplýsingum
um allar konur sem komu á fósturgreiningardeild Landspítala á
einu ári við 19-20 vikur. Þær sent greindust með lágsæta/fyrirsæta
fylgju voru aftur skoðaðar við 34 vikur. Afdrif móður og barns voru
könnuð.
Niðurstöður: 3056 komu í ómskoðun við 19-20 vikur, upplýsingar
vantar um afdrif 30. Skilgreining á lágsætri og fyrirsætri fylgju er
ekki skýr, stundum var mæld fjarlægð frá innra leghálsopi en ekki
var samræmi milli ómskoðara hvaða fjarlægð gerði fylgju lágsæta.
Fyrirsæt fylgja var ávallt yfir innra leghálsopi. Við 19 vikur var
fylgjan lágsæt/fyrirsæt hjá 128 konum (4,2%). Tvær misstu fóstur
við 19 og 20 vikur, ein fæddi tvíbura eftir 29 vikna meðgöngu. Við
34 vikur reyndust 10 konur ennþá vera með lágsæta fylgju og þrjár
með fyrirsæta (hópur A). Níutíu og átta konur (hópur B) voru
með fylgju sem taldist ekki lengur lágsæt/fyrirsæt, en ein þeirra
greindist með fyrirsæta fylgju í fæðingu. Tíðni keisaraskurða í hópi
A og B var 92 og 23,5%. í hópi A fengu 46,2% blæðingu fyrir fæð-
ingu, meðalblæðing við fæðingu var 854 ml, blóðgjöf fengu 15,4%,
30,8% barnanna voru fyrirburar og 69,2% voru innlögð á vöku-
deild. í hópi B fengu 12,2% blæðingu fyrir fæðingu, meðalblæðing
við fæðingu var 609 ml, blóðgjöf fengu 10,2%, 4,1 % barnanna voru
fyrirburar og 21,4% voru innlögð á vökudeild.
Ályktanir: Konur í hópi A fæða langoftast með keisaraskurði.
Konur í hópi B fæða oftar með keisaraskurði, blæðir meira við
fæðingu og börn þeirra leggjast oftar á vökudeild samanborið við
almennt þýði. Hópur B er áhættuhópur þrátt fyrir að fylgja sé
ekki lengur lágsæt.
E 56 Hvað hefur áhrif á ákvarðanir kvenna við tíðahvörf um
að nota eða nota ekki tíðahvarfahormón?
Herdís Sveinsdóttir1'2, Ragnar F. Olafsson2
‘Hjúkrunarfræöideild HÍ, 2Rannsóknastofnun í hjúkrunarfræði HI
herdis@hi.is
Inngangur: Um 1990 varð talsverð breyting í allri orðræðu um
tíðahvarfahormónameðferð kvenna í þá átt að aukin áhersla var
lögð á gildi meðferðar í forvarnarskyni. Frá sama tíma varð mikil
aukning á notkun hormóna í vestrænum samfélögum. Árið 2002
urðu hvörf í þessari umræðu í kjölfar Women’s Health Initiative
rannsóknarinnar sem sýndi að áhætta var meiri en talið hafði ver-
ið af notkun hormónanna. Markmið rannsóknarinnar er að skoða
hvaða þættir móta ákvarðanir kvenna um að nota hormón.
Efniviður og aðferðir: Úrtak var 1000 konur á aldrinum 47-53
ára. Svörun var 56%. Gagna var aflað með spurningalista þar
sem leitað var ýmissa upplýsinga um tíðahvörf. Hér eru aðhvarfs-
greiningarlíkön notuð til að kanna hvaða þættir spá fyrir um við-
horf kvenna til notkunar tíðahvarfahormóna, þar á meðal tilvist
einkenna, að vera komin á tíðahvörf, hvaðan upplýsingar um
noktun tíðahvarfahormóna eru fengnar. Einnig eru könnuð áhrif
ýmissa lýðfræðilegra þátta. Borin eru saman viðhorf fjögurra hópa:
Kvenna sem nota hormón, eru hættar notkun hormóna, hafa aldrei
notað hormón og eru að hugleiða að hefja notkun hormóna, varð-
andi þætti sem taldir eru hafa áhrif á ákvarðanatöku þeirra.
Ályktanir: Meðal kvenna sem eru að hugleiða að hefja eða hætta
notkun hormóna skiptir máli að ekki er nóg vitað um áhættu af
notkun hormóna. Reynsla af einkennum og að vera komin á tíða-
hvörf að eigin mati hefur einnig áhrif á ákvörðun þeirra. Konur
þurfa greinargóðar upplýsingar um hormónameðferð og hvaða
ábendingar eru um notkun þeirra.
E 57 Tengsl DHA í lýsi við fjölda, hreyfanleika og svipgerð
sæðisfrumna í ófrjóum körlum
Guörún V. Skúladóttir1, Anna L. Pétursdóttir1, Steinunn Þorsteinsdóttir2,
Berglind Gísladóttir', Arnar Hauksson1, Hilmar Björgvinsson2
'Lífeölisfræöistofnun HÍ, 2tæknifrjóvgunardeild Landspílala, ’Miðstöð
mæðraverndar
gudnmvs@hi.is
Inngungur: Sæðisfrumur innihalda mikið af ómega-3 fitusýrunni
DHA. Frumur líkamans framleiða lítið af DHA og telst hún því
til lífsnauðsynlegra fitusýra. DHA kemur úr sjávarfangi og lýsi.
Lágt DHA gildi hefur mælst í sæðisfrumum þar sem fjöldi og/eða
hreyfanleiki þeirra er lítill, eða svipgerð óeðlileg. Markmið rann-
sóknarinnar var að kanna tengsl aukinnar neyslu DHA við ofan-
greinda þætti í sæðisfrumum ófrjórra karla.
Efniviður og aðferðir: Þrettán karlmenn sem leituðu sér hjálpar
vegna ófrjósemi tóku 6 EPAX 2050TG lýsishylki (0,81g EPA og
2,lg DHA) á dag í 20 vikur. Blóðsýnum og sæðissýnum var safnað
áður en lýsisneyslan hófst, 10 og 20 vikum eftir að hún hófst og
síðan 10 vikum eftir að lýsisneyslunni lauk. Fjöldi, hreyfanleiki og
svipgerð sæðisfrumna voru rannsökuð samkvæmt WHO staðli.
Fitusýrusamsetning fituefna í blóðvökva, sæðisvökva og sæðis-
frumum var ákvörðuð í gasgreini.
Niðurstöður: Neysla fitusýra endurspeglast í fituefnum blóð-
vökva og staðfestu niðurstöður fitusýrugreininga á fituefnum í
blóðvökva að þátttakendurnir tóku lýsishylkin. Eftir 10 vikna
lýsisneyslu var DHA (%) tvöfalt meiri í fituefnum blóðvökva og
fituefni sæðisvökva og sæðisfrumna innihéldu meira af DHA en
fyrir lýsisneyslu. Tíu vikum eftir að lýsisneyslu lauk voru jákvæð
tengsl milli DHA (%) í fituefnum sæðisfrumna og fjölda sæðis-
frumna (r=0,828; p=0,002) annars vegar og hins vegar eðlilegrar
svipgerðar sæðisfrumna (r=0,665; p=0,018).
Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90 43