Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Blaðsíða 90

AGRIP VEGGSPJALDA / XII. VISINDARAÐSTEFNA Hl
V 53 Stromaæxli í meltingarvegi (GIST) á íslandi 1990-2003,
meinafræði, faraldsfræði og einkenni
Geir Tryggvason1, Þórarinn Kristmundsson2, Magnús K. Magnússoiv . Hjört-
ur G. Gíslason2, Jón G. Jónasson1-4-5
'Meinafræðideild, 2skurðdeild og 3 9blóðmeinafræði- og erfða- og sam-
eindalæknisfræðideild Landspítala, ''Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags
íslands, 'læknadeild HÍ
geirt@landspitali.is
Inngangur: GIST er algengasta bandvefskímsæxlið (mesenchym-
al tumor) í meltingarvegi. Greiningarskilyrði er jákvæð mótefna-
litun fyrir viðtakanum c-kit. Petta er fyrsta rannsóknin sem lýsir
meinafræði æxla, nýgengi sjúkdómsins og einkennum sjúklinga í
heilli þjóð.
Efniviður og aðfcrðir: ÖII bandvefskímsæxli sent greinst hafa á
landinu á árunum 1990 til 2003 voru rannsökuð. Öll c-kit jákvæð
æxli voru skilgreind sem GIST. Upplýsingar um aldur, einkenni,
staðsetningu og stærð æxla og meinvarpa, dánarorsakir og lifun
sjúklinga voru skráðar.
Niðurstöður: Alls fundust 57 GIST æxli á þessu 14 ára tímabili.
Tuttugu og fjórar konur og 33 karlar. Nýgengið var 1,1 á 100.000
á ári (1,4 fyrir karla og 0,9 fyrir konur). Meðalaldur sjúklinga við
greiningu var 66,9 ár (23,9-89,5 ár). Flest æxlin voru staðsett í
rnaga (61,4%) og smágirni (29,8%) en komu einnig fyrir í vélinda,
botnlanga og endaþarmi. Meðalstærð æxlanna var 4,6 cm (0,4-20
cm). Æxli utan maga (non-gastric) voru marktækt stærri en í maga
(6,5 cm á móti 3,3 cm). Um 39% æxla lentu í NIH flokki 3 og 4
(stærri og með fleiri mítósur). Æxli í vélinda og endaþarnti lentu
eingöngu í NIH flokki 4. Algengasta einkenni æxlanna var bráð
og langvinn magablæðing (46%), þar á eftir kviðverkir (32%)
og síðan þreifanlegt æxli (13%). Stór hluti fannst fyrir tilviljun
við aðrar aðgerðir (28%). Átta æxli af 57 sýndu illkynja hegðun
(meinvörp). Bæði vélindaæxlin og annað af endaþarmsæxlunum
ásamt fjórum af 17 smágirnisæxlum og tveimur af 35 magaæxlum
voru illkynja. Margþátta aðhvarfsgreining leiddi í ljós að æxlis-
stærð og mítósufjöldi eru breytur sem hafa marktæk tengsl við
illkynja hegðun.
Ályktanir: Nýgengi GIST er 1,1 tilfelli/100.000/ári. Staðsetning
utan maga er áhættuþáttur fyrir illkynja hegðun æxlis. Ekkert æxli
sem lenti í NIH flokkum 1 og 2 sýndi illkynja hegðun. Helmingur
æxla í flokki 4 sýna illkynja hegðun. Stærð og mítósufjöldi hafa
sterk tengsl við illkynja hegðun. Blæðing frá meltingarvegi er
algengasta einkenni GIST.
V 54 Eistnakrabbamein á íslandi 1955-2002. Meinafræðileg
rannsókn
Bjarni A. Agnarsson'-4, Tómas Guðbjartsson2, Guðmundur Vikar Einars-
son2-4, Kjartan Magnússon3, Ásgeir Thoroddsen2, Jón Þór Bergþórsson1-5,
Rósa Björk Barkardóttir1, Laufey Ámundadóttir5, Jóhannes Björnsson14
■Rannsóknastofa í meinafræði, 2þvagfæraskurðdeild og 3krabbameinslækn-
ingadeild Landspítala, 4læknadeild HÍ, 5íslensk erfðagreining
bjarniaa@landspitali. is
Inngangur: Tilgangur rannsóknar var að athuga meinafræðilega
þætti kímfrumuæxla í eistum sem greinst hafa á íslandi 1955-2002.
Efniviður og aðferðir: Öll sýni voru endurskoðuð með smásjár-
skoðun og flokkuð samkvæmt skilmerkjum WHO. Meinafræði-
legir þættir voru athugaðir og stig útbreiðslu við greiningu metið
og kannað hvort samband væri milli tegundar æxlis og stigunar.
Niðurstöður: Alls greindust 214 sjúklingar á tímabilinu. Ald-
ursstaðlað nýgengi reyndist vera 6,1 á 100.000 og hafði aukist
sexfalt á rannsóknatímabilinu. Seminoma greindust hjá 55%
(meðalaldur 38 ár) og non-seminoma greindust hjá 45% sjúk-
linga (meðalaldur 29 ár) en þau skiptust í blönduð kímfrumuæxli
(33%), embryonal carcinoma (8%), teratoma (3%) og yolk sac
tumor (n=l).
Af blönduðu kímfrumuæxlunum var algengasta samsetningin
teratoma + embryonal carcinoma (teratocarcinoma (n=17) og
teratoma + embryonal carcinoma + yolk sac tumor (n=13). í 33
blönduðum æxlum voru tvær æxlisgerðir, í 25 æxlum þrjár æxlis-
gerðir, í 11 æxlum fjórar æxlisgerðir og í einu æxli fimm æxlisgerð-
ir. Seminomaþáttur var í 27 æxlum og choriocarcinoma þáttur í
átta æxlum.
Non-seminoma æxlin greindust á marktækt hærra stigi en
seminoma æxlin (p<0,001). Þannig voru 81% seminoma æxla
bundin við eistað við greiningu (stig I), í 17% sjúklinga hafði
æxlið dreifst til eitla (stig II og III) en aðeins 2% sjúklinga
höfðu fjarmeinvörp utan eitla (stig IV) við greiningu. Hvað
non-seminoma sjúklingana varðar greindust aftur á móti 56%
sjúklinga á stigi 1,24% á stigi II eða III og 20% á stigi IV. Enginn
munur var á stigun milli mismunandi gerða non-seminoma
æxla.
Marktæk tengsl reyndust vera milli bæði dreps og æðaíferðar
í frumæxlinu og meinvarpa við greiningu (p=0,002).
Ályktanir: Marktæk (sexföld) aukning hefur orðið á kímfrumu-
æxlum á Islandi á rannsóknartímabilinu og greinast seminoma hjá
um það bil 9 ára eldri sjúklingum en non-seminoma. Flokkun æxla
er svipuð og gerist á öðrum Vesturlöndum. Meinafræðilegir þættir
í kímfrumuæxlum á íslandi sem stuðla að hærra stigi við greiningu
eru non-seminoma æxli, drep og æðaíferð í frumæxlinu.
V 55 Algengi þunglyndiseinkenna hjá íslenskum börnum í
9. og 10. bekk og tengsl þeirra við helstu lýðfræðilegu þætti
Guðrún Kristjánsdóttir12, Guðný Arnardóttir1, Járnbrá Hrund Gylfadóttir1
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítali
gkrist@hi.is
Inngangur: Þunglyndi á unglingsárum er heilsufarsvandamál sem
valdið getur þjáningum fyrir einstaklinga og fjölskyldur þeirra.
Ómeðhöndlað þunglyndi getur haft verulega truflandi áhrif á líf
og þroska unglinga. Staðfest er að þunglyndi barna og unglinga
er sterkur fyrirboði þunglyndis á fullorðinsárum. Því er tilgangur
þessarar rannsóknar að skoða algengi þunglyndiseinkenna og
tíðni þeirra eftir kyni, aldri og lýðfræðilegum þáttum, svo sem
búsetu, menntun foreldra og fjölskylduforms.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin byggir á spurningakönnun á
tilviljunarlandsúrtaki 3913 íslenskra skólabarna í 9. og 10. bekk.
Svörun reyndist 91 %. Við mat á þunglyndiseinkennum var stuðst
við þunglyndiskvarða Pearlins og félaga sem inniheldur 10 spurn-
ingar þar sem möguleg stig eru 0-30.
90 Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90