Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Blaðsíða 73

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
þessar frumur að losa sig við ákveðin litningasvæði áður en þær
geta myndað æxli. Með notkun þessa prófs hefur fundist svæði
á 3p sem kallast C3CER1. Þetta svæði nær yfir 1.4 Mb á 3p21.3,
þar eru 19 virk gen. Samskonar svæði eru felld út í tveimur
mismunandi æxlisgerðum, músa fíbrósarkmeinum og manna
nýrnakrabbameini. Þetta bendir til þess að mikilvægi C3CER1
svæðisins sé hvorki háð tegund né vefjagerð.
Efniviður og aðferðir: Við greindum tap á arfblendni í 576 manna
æxlum frá 10 mismunandi líffærum. Við bárum saman úrfellingar-
tíðnina á C3CER1 við úrfellingartíðni tveggja annarra svæða á 3p
í sömu æxlum, FHIT/FRA3B svæðið á 3pl4.2 og VHL svæðið á
3p25.3.
Niðurstöður: Yfir heildina var um að ræða 83% úrfellingartíðni
á C3CER1, helmingur þeirra æxla (47%) greindust með tap á
öllum erfðamörkum sem bendir til þess að um tiltölulega stóra
úrfellingu sé að ræða. Hinn helmingurinn (53%) var með ósam-
felldar úrfellingar sem er merki um brotpunkta eða minni úrfell-
ingar með bili á milli. Þegar litið var á tíðni úrfellinga með tilliti til
æxlisgerðar kom í ljós að hlutfall æxla með C3CER1 úrfellingar
var hátt í öllum líffærum, 70-94%, að undanskildum sarkmeinum,
40%. Við fundum úrfellingar á VHL svæðinu í 73% æxla og á
FHIT svæðinu 43%.
Ályktanir: C3CER1 úrfellingar eru hvorki tegunda né vefja sér-
tækar. Hæsta tíðni úrfellinga er á C3CER1, ekki virðist vera um
að ræða brot á litningnum á FRA3B brothætta svæðinu sem leiðir
til þess að mestur hluti 3p týnist heldur eru litlar ósamfelldar
úrfellingar meðal annars á C3CER1 mun algengari.
V 06 Rannsókn á umhverfu á litningi 8p leiddi í Ijós tengsl
við felmtursröskun (panic disorder) á íslandi
Sóley Björnsdóttir', Catalina López-Correa1, Sigurborg Matthíasdóttir1,
Högni Óskarsson2, Jón G. Stefánsson3, Halldór Kolbeinsson3, Eiríkur
Líndal’, Margrét Steinarsdóttir3, Hreinn Stefánsson', Jóhannes Björnsson3,
Natasa Desnica1, Jesus Sainz1, Adam Baker1, Einar Guðfinnsson1, Mike
Frigge1, Jeffrey Gulcher1, Augustine Kong1, Þorgeir Þorgeirsson1, Kári
Stefánsson1
'Islensk erfðagreining, 2Þerapeia hf., 3Landspítali Hringbraut
soley.bjornsdottir@decode.is
Inngangur: Umhverfur, bæði ættgengar og einstök tilvik, breyta
byggingu litninga. Niðurstöður rannsókna sýna að þær geta
verið sjúkdómsvaldandi með áhrifum á gen í og við umhverfuna,
eða með því að valda öðrum byggingarbreytingum í afkvæmum
arfbera. Umhverfuna sem hér um ræðir fundu Karl W. Broman
og James L. Weber fyrir fjórum árum og er þekkt að hún geti
valdið ýmsum byggingarbreytingum (Am J Hum Genet. Giglio,
et al. 2001 og 2002).
Efniviöur og aðferðir: í þessari rannsókn voru bacterial arti-
ficial chromosomes, BAC-ar, notaðir til að kortleggja um-
hverfusvæðið með fluorescent in situ hybridisation, FISH,
á litningum. Brotsvæðin voru staðsett nánar og BAC-a pör
innan umhverfunnar notuð til að arfgerðagreina 244 sýni úr ein-
staklingum með tilliti til umhverfunnar á 8p.
Niðurstöður: Tíðni umhverfunnar reyndist tölfræðilega mark-
tækt hærri í felmtursröskunarhópnum en í viðmiðunarhópnum
(áhættuhlutfall=l,5). Með samanburði á FISH gögnum og
arfgerðum erfðamarka á svæðinu fannst sterk fylgni milli erfða-
marka og FISH-litningagerðar. Með þessum erfðamörkum var
hægt að meta litningagerð án þess að gera FISH og þannig
var fylgni á milli umhverfunnar og felmtursröskunar staðfest í
stærra þýði (p=5X10-4). Einnig kom í ljós að sú basaröð sem
gefin er upp í gagnabanka University of California í Santa Cruz,
UCSC, júlí 2003, build 34, er sú sem er sjaldgæfari á íslandi.
Ályktanir: Ekki er ljóst hvort áhættuþátturinn er sjálf bygg-
ingarbreytingin eða breytileiki í geni á eða í námunda við um-
hverfusvæðið sem er um 5 Mb að stærð. Niðurstöður okkar styðja
þá hugmynd að breytileiki í litningagerð geti átt hlut í myndun
flókinna erfðasjúkdóma.
V 07 Afbrigðileg geislaskaut og frumuskautun í myndun
brjóstakrabbameins
Jenný Björk Þorsteinsdóttir1-2, Þórarinn Guöjónsson1-, Valgarður Sigurðsson1-2,
Jón Gunnlaugur Jónasson3, Jens Kjartansson4, Helga M. Ögmundsdóttir1-2
'Rannsóknastofa í sameinda- og frumulíffræði Krabbameinsfélagi íslands,
2læknadeild HÍ, 3rannsóknastofa í meinafræði Landspítala, 4St. Jósefsspítali
Hafnarfirði
jenny@krabb.is
Inngangur: I eðlilegri skautaðri þekjufrumu er eitt geislaskaut
fyrir ofan kjarnann, fjærst grunnhimnunni. Geislaskautin taka
þátt í myndun skiptispólu og sjá um eðlileg lok frumuskiptingar.
Einnig eru vísbendingar um að geislaskaut séu mikilvæg í við-
haldi á eðlilegri skautun frumunnar. Eitt augljósasta sérkenni ill-
kynja frumuvaxtar er brenglun á réttri vefjabyggingu og skautun.
Lýst hefur verið afbrigðum í fjölda og útliti geislaskauta í krabba-
meinum og eru vísbendingar um að slíkar breytingar geti orðið
mjög snemma í myndun krabbameina. Afbrigði í geislaskautum
eru talin hugsanlegur undanfari litningabreytinga.
Efniviður og aðferðir: Notaðar voru annars vegar frumulínur úr
brjóstvef: MSF10A (úr góðkynja brjóstvef), nokkrar línur úr eigin
safni búnar til með innsetningu á E6/E7 genum úr papillomaveiru
í frumur úr eðlilegri og afbrigðilegri brjóstaþekju. Hins vegar
voru notaðar frumur einangraðar beint úr brjóstaminnkunarað-
gerðum. Frumurnar voru skoðaðar eftir mismargar uppskipting-
ar, flúrlitaðar með mótefnum gegn y-tubulini og pericentrini og
skoðaðar í confocal smásjá. Starfræn frumuskautun var metin
með rafviðámsmælingu.
Niðurstöður: Frumniðurstöður sýna að afbrigði í geislaskautum
koma fram við ræktun á brjóstvef og fjölgar þeim með auknum
fjölda uppskiptinga. Frumulínan MCF10A, talin eðlileg en eftir
áralanga ræktun má sjá aukinn fjölda geislaskauta. Af frumulín-
um úr eigin safni sýndu þær sem bera stökkbreytt BRCA2 meiri
afbrigði en aðrar og þar sáust gallaðar skiptispólur. Starfræn
frumuskautun metin með rafviðnámi var lítil í frumulínunum.
Unnið er að frekari tilraunum, sérstaklega á ferskum brjósta-
þekjufrumum.
Ályktanir: Geislaskautum fjölgaði við ræktun í brjóstaþekju.
Afbrigði voru sérlega áberandi í frumulínum sem bera stökk-
breytt BRCA2 og tengdust þar gölluðum skiptispólum.
Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90 73