Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Side 35

ÁGRIP ERINDA / XIII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
E 31 Greining nýrnaveiki í laxfiskum
Sigríður Guðniundsdóttir, Sigurður Helgason, Árni Kristmundsson
Rannsóknadeild fisksjúkdóma,Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum
s‘ggag@hi.is
Inngangur: Nýrnaveikibakterían, Renibacteríum salmoninarum,
getur sýkt allar tegundir laxfiska bæði í fersku vatni og sjó.
Hún smitast milli einstaklinga og frá kynslóð til kynslóðar
í sýktum hrognum. Fiskurinn getur borið smit í langan tíma
áður en einkenna verður vart og bakterían lifað vikum saman í
umhverfinu. Sjúkdómurinn veldur erfiðleikum í eldi laxfiska víða
um heim. Hérlendis olli nýrnaveiki miklu tjóni í laxeldi á árunum
1986-1991. Upp úr þeirn faraldri kom til skjalanna umfangsmikið
eftirlit með nýrnaveiki í klakfiski og milli 1992 og 2003 var smit
einungis greint í stöku tilfellum, einkurn í villtum klakfiski og
matfiski í eldi. Árið 2003 greindist bakterían í seiðaeldisstöð og
síðan hefur hún greinst í laxi, bleikju og regnbogasilungi í alls 14
eldisstöðvum.
Efniviður og aðferðir: Öll greiningarpróf voru gerð á nýrnasýnum
úr laxfiskum. ELISA prófi, sem greinir prótein-mótefnavaka á
bakteríunni, var beitt á flot úr öllum nýrnasýnum. Greiningarhæfni
mismunandi mótefna í ELISA prófum var könnuð. Þá var notað
próf sem litar bakteríuna með flúrljómandi mótefni (DFAT) og
PCR greining (nemur kjarnsýrubúta) gerð á hluta sýnanna.
Helstu niðurstöður og ályktanir: Næmi greiningarmótefna í
ELISA prófum var mjög breytilegt. Einnig var talsvert misræmi
milli ELISA prófa og PCR greininga. Næmi DFAT var mun
minna. Nauðsynlegt er að prófa fleiri nýrnasýni auk annarra sýna
svo sem hrognavökva og tálknsýna, með að minnsta kosti tvenns
konar PCR greiningum og bera saman við ELISA próf. Petta er
mikilvægt bæði vegna krafna frá Alþjóðadýraheilbrigðisstofnun
inni, OIE, og til að hafa tiltækt næmt próf sem hægt er að beita
á smáan fisk. Nauðsynlegt er að afla meiri vitneskju um líffræði
bakteríunnar, samspil hennar við hýsilinn og skilgreina kosti og
galla einstakra aðferða á ólíkum stigum sýkingarinnar.
E 32 Próteinmengjagreining í þorsklirfum (Gadus morhua)
Hólmfríður Svcinsdóttir. Ágústa Guðmundsdóttir
Raunvísindastofnun Háskólans
holmfrs@hi.is
Inngangur: Markmið verkefnisins var að aðlaga þekktar aðferðir
próteinmengjagreininga að rannsóknum á próteinmengi lirfa
Atlantshafsþorsk (Gadus morhua) og kennigreina helstu prótein
próteinmengis þeirra. Með rannsóknunum verður lagður grunnur
að upplýsingum um mikilvæg lífefnaferli í frumþroska þorsks.
Efniviður og aöferðir: Porsklirfusýni til próteinmengjagreininga
voru tekin á 24. degi eftir klak í tilraunaeldisstöð Hafrannsó
knarstofnunarinnar í Grindavík. Próteinextrakt úr samsettu
þorsklirfusýni var greint með tvívíðum rafdrætti (2DE) og
próteinmengið greint með tölvuhugbúnaði. Próteinmagn í
sérhverjum depli var staðlað með tilliti til heildarpróteinmagns á
geli. Meðalpróteinmagn í depli (n=3) var notað til ákvörðunar á
helstu próteinum próteinmengis þorsklirfa. Áhugaverðir deplar
(próteinmagn >0,5% af heildarmagni próteins á geli) voru
sneiddir út úr geli, meltir með trypsíni og peptíðin greind með
MALDI-TOF massagreiningu. Peptíðmassarófin voru nýtt við
leit í gagnabönkum sem innihalda skilgreind prótein.
Niðurstöður: Fjöldi greindra próteindepla á 2DE geljunum
með jafnhleðslupunkt á bilinu pH 4-7 og mólmassa frá 6,7-97,3
kDa var 425 til 445. Próteinmagn einstakra greindra depla á
geljunum var 0,002-19,2%. Alls innihéldu 25 próteindeplar >0,5%
af heildarmagni próteins á geli. Tuttugu próteindeplar voru
kennigreindir, þar af fannst samsvörun við fimm skilgreindum
þorskpróteinum. Níu af kennigreindu próteindeplunum voru
vöðvaprótein.
Ályktanir: Fjöldi greindra próteindepla á 2DE geljum (425-
445) sem og kennigreiningarhlutfall upp á 80% staðfesta að
aðferðirnar henta vel til rannsókna á próteintjáningu þorsklirfa.
Niðurstöður úr kennigreiningum (9 vöðvaprótein) sýna að
á þennan hátt mætti fá mikilvægar upplýsingar um þroskun
stoðkerfis en vansköpun er algengt vandamál í lirfueldi.
E 33 Innbyggðar varnir gegn lentiveirum
Katrín Ólafsdóttir, Sigríður Rut Franzdóttir, Ólafur S. Andrésson, Valgerður
Andrésdóttir
Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Kelduni
kntrino@hi.is
Inngangur: Á síðustu árum er sífellt að koma betur í ljós að
lífverur hafa komið sér upp ýmsum vörnum gegn veirusýkingum.
Veirurnar hafa á hinn bóginn þróað tæki til að komast hjá þessum
vörnum. Nýlega hefur komið fram að mannafrumur hafa prótein
sem eyðileggur erfðaefni retróveira jafnóðum og það myndast
með því að afamínera cýtósín í uracil í einþátta DNA. Þetta
prótein nefnist APOBEC3G. Lentiveirur hafa komið sér upp
mótleik við þessu, sem er próteinið Vif, sem eyðileggur þennan
afamínasa. Rannsóknir okkar á Vif úr mæði-visnuveiru hafa leitt
í ljós að það sama gerist í kindafrumum. í fyrri rannsókn voru
nokkrar stökkbreytingar innleiddar í vif gen mæði-visnuveiru.
Breytingar bæði á C- og N-helmingi Vif próteinsins höfðu áhrif
á sýkingarhæfni veiranna sem rekja mátti til aukinnar tíðni
G-A stökkbreytinga í veirunum en þær eru vísbendingar um
afamíneringu cytidíns. Ein innleidd breyting á C-helmingi Vif
hafði engin áhrif ein og sér en dró úr sýkingarhæfni veiranna
þegar hún var klónuð í veiru með breytt hylkisprótein (CA-Vif). í
þessu verkefni var kannað hvort minnkuð sýkingarhæfni þessarar
veiru væri vegna afamíneringar.
Efniviður og aðferðir: Kinda-fósturliðþelsfrumur voru sýktar með
CA-Vif stökkbreyttri veiru og 428 basa bútur úr innlimuðu veiru-
DNA var magnaður upp með PCR, klónaður og raðgreindur.
Þrjátíu og sex klónar voru raðgreindir, það er 14.400 basar í
heildina.
Niðurstöður og ályklanir: Veirur með þessar stökkbreytingar í
CA og Vif urðu ekki fyrir afamíneringu. Niðurstöðurnar benda
því til þess að Vif gegni fleiri en einu hlutverki og að fleiri
frumuþættir en cytidín deamínasar komi þar við sögu.
Læknablaðið/fylgirit 53 2006/93 35