Tímarit Máls og menningar - 01.05.1943, Síða 24

18
TIMARIT MALS OG MENNINGAR
held ég það sé frá öllum sjónarmiðum jafn óskiljanlegt, hvers vegna
henni var valinn staður á Skólavörðuhæð eins og hitt, að Thor-
valdsen var fluttur úr sínum stað í miðbænum, þar sem hann var
nokkurs konar siðmenntandi afl.
Nú er tími fyrir hina fjölmörgu aðdáendur Einars Jónssonar að
sanna, að lof þeirra sé ekki varajátning ein út í bláinn, heldur séu
þeir reiðubúnir að vinna að því að koma Utilegumanninum úr ó-
virðulegu efni í virðulegt, úr felum og á opinbert torg, þar sem
hann getur orðið prýði bæjarins og stolt landsins.
H. K. L.
JÓHANNESARPASSÍAN
Eitt yndislegasta kirkjutónverk allra tíma, ]óhannesarpassía
Bachs, var flutt fyrir íslenzkum áheyrendum þrisvar sinnum i páska-
vikunni af samkór og Hljómsveit Reykjavíkur undir stjórn dr.
Urbantschitsch. Þetta er fyrsta passía, sem hér heyrist og að líkind-
um sú dýrðlegasta sem til er að undantekinni Matteusarpassíu Bachs.
Þúsund ára þróun frá tónuðu píslarguðspjalli fornkirkjunnar nær
hátindi sínum í passíum Bachs, þar sem túlkaðar eru á dramatískan
hátt persóna Jesú, píslir og andlát hans. Jóhannesarpassían hljóm-
aði í fyrsta sinni árið 1723, Matteusarpassían sex árum síðar, 1729.
I hundrað ár lágu þessi meistaraverk ásamt nær öllum öðrum tón-
verkum Bachs gleymd og grafin unz nítján ára gamall Gyðingur
í Leipzig, tónskáldið Felix Mendelsohn-Bartholdv vekur Matteusar-
passíuna af þyrnirósusvefni og flytur hana í annað sinn í sömu
borg árið 1829. Má í raun og veru telja það fæðingarár tónskáldsins
Jóhanns Sebastians Bachs. Þessi trúaði söngstjóri, þessi tvíkvænti
tuttugu barna faðir, var í lifenda lífi aðeins metinn að verðleikum
fyrir frábæran organslátt og skynbragð það, er hann bar á hljóð-
færi. Hann var „tækifæristónskáld“ í bókstaflegum skilningi, hann
samdi kirkjukantöturnar fyrir sunnudagsguðsþjónustuna, óratorí-
um og passíur fyrir stórhátíðir. Tónverk hans voru „gebrauchs-
musik“, ætluð til „notkunar“. Passíurnar eru alþýðleg lónamálverk.
I upphafi Jóhannesarpassíunnar heyrum við þannig bænakvak og
kveinstafi trúaðra á föstudaginn langa, upp úr kliðnum stígur