Tímarit Máls og menningar - 01.07.1946, Blaðsíða 21

HARALDSKVÆÐI
Haraldur hárfagri sat að ríkjum í Noregi fyrir og eftir 900, um
það bil sem ísland var að byggjast. Lengi var því trúað að Hafurs-
fjarðarorrusta, merkasti bardaginn í sögu hans, hefði verið háð
872, en ekki treysta menn þessu ártali lengur, og þykir líklegra að
hún hafi staðið einum eða tveimur áratugum síðar. Um ævi Har-
alds konungs er fátt öruggra heimilda, eins og nærri má geta, þar
sem hann var uppi svo snemma á öldum, og um Hafursfjarðarorr-
ustu er harla lítið kunnugt með vissu.
í sagnaritum frá fyrra hluta 13. aldar, Fagurskinnu og Heims-
kringlu, og enn fremur í þætti einum af Haraldi konungi sem tekinn
hefur verið upp í Flateyjarbók, eru tilfærð kvæðabrot, sem táknuð
eru hér á eftir I, II og III. I segir frá háttum Haralds konungs og
hirðlífi, II frá Hafursfjarðarorrustu og III frá kvonfangi hans.
Þessi brot hafa verið sameinuð í útgáfum og þeim gefið nafnið
Haraldskvæði eða Hrafnsmál.
Ef þessar vísur eru kveðnar við hirð Haralds konungs sjálfs, eins
og höfundar Fagurskinnu og Heimskringlu höfðu fyrir satt, hafa
þær varðveitzt full 300 ár í manna minnum áður en þær voru skráð-
ar á bók snemma á 13. öld. Ekki verða bornar brigður á að slíkt
geti hafa átt sér stað. Hitt er víst að kvæði með jafnóbundnum
hætti hefur ekki haldizt óbrjálað svo langan tíma í munnlegri geymd.
Snorri Sturluson og samtíðarmenn hans kunnu að nefna ýms
skáld er verið hefðu með Haraldi konungi. „Af öllum hirðmönnum
virði konungur mest skáld sín“ segir Egils saga, og væri ekki ólík-
legt að höfundur hennar hefði þá haft í huga skáldavísurnar hér á
eftir (I 10—11). Egla nefnir þrjú skáld konungs: Auðun illskældu,
Þorbjörn hornklofa og Olvi hnúfu, en Skáldatal þess utan önnur
þrjú: Þjóðólf úr Hvini, Ulf Sebbason og Guttorm sindra.
Rithöfundum 13. aldar ber ekki saman um hver þessara skálda