Tímarit Máls og menningar - 01.07.1946, Blaðsíða 59

LÝÐRÆÐI
169
samfélagsmálefni, sem mestu varða, sem sé hagstjórnarmál, þjóð-
skipulagsmál, alþjóðamál og önnur pólitísk efni. Ef vér athugum
nú enn fremur, að naumast mundi einn einasti af ritstjórum og rit-
urum þessarar borgaramálgagna ná meðallagi að vitsmunum, þekk-
ingu og siðferðisþroska, en margir langt þar fyrir neðan, þá sjáum
vér glöggva mynd þess, hvernig borgaralýðræðið rækir stjórnmála-
og félagsmálauppeldi þegnanna.
Annars konar áróðursvopn, litlu síður háskalegt þar sem því er
misbeitt, er kvikmyndatækni nútímans. Kvikmyndir gætu verið eitt
hið verðmætasta menningartæki mannkynsins, ef rétt væri með farið.
Nú er það hins vegar staðreynd, að kvikmyndagerð er í auðvalds-
heiminum að langmestu leyti í höndum ósvífinna auðhringa, sem
reka hana fyrst og fremst til þess að græða fé, en í annan stað í því
skyni að rækta andsósíalískt hugarfar og auðvaldshyggju með öllum
almenningi. I því efni er Hollywood-auðvaldið hin mikla fyrirmynd,
en þess aðferð er sú að miða kvikmyndagerðina sem mest við það,
að fullnægt sé frumstæðustum smekk liinnar lítilsigldu og fófróðu
alþýðu Bandaríkjanna. Með því er framleiðslunni tryggður óþrot-
gjarn markaður, en í annan stað fyrir því séð, að þessi alþýða eigi
þess ekki kost að þroskast upp af Hollywood-stiginu, þannig að tryggt
megi heita, að hún fari ekki að lyfta anda sínum í hæðir slíkra hug-
sjóna sem sósíalisma og aljijóðabræðralags. Slík alþýða mun sætta
sig við auðvaldsskipulagið, hversu sem })að treður hana undir hæli,
blátt ófram af því að hún skynjar ekki möguleik þess, að annað geti
átt sér stað.
Víst er hér sígilt dæmi um eðli hins vestræna lýðræðis: Nokkur
auðfélög síngjarnra, afturhaldssamra og menningarsnauðra milljón-
unga liafa í einokunargreipum sínum það uppeldistæki almennings
og þó sér í lagi æskulýðsins, sem áhrifameira mundi reynast að öllu
samanlögðu en allir skólar landsins!
Heima hér á íslandi eiga þessi erlendu kvikmyndaauðfélög trygga
og trúa erindreka, einkum og sér í lagi þau tvö kvikmyndahús í
Reykjavík, sem í einkarekstri eru og teljast sjálf til fjórsterkustu og
ósvífnustu fulltrúa íslenzks auðvalds.
Fyrir nokkru tók eitt af dagblöðum höfuðstaðarins að birta að
staðaldri kvikmyndagagnrýni, sem þangað til hafði verið með öllu