Tímarit Máls og menningar - 01.12.1960, Síða 27

JÓN ÓSKAR
Að selja sjálfblekung og liata mannkynið
Eftirfarandi þættir eru teknir úr minnisblöðum frá Rómardvöl, en þau blöð eru
hluti af bók sem höfundur hefur í smíðum.
ÉG var á gangi um rústirnar. ÞaS er þetta sem er undarlegt við Róm og í
því er mikill seiSur, aS sagan er allsstaSar nálæg. Þessar rústir. Stundum
hafSi ég séS myndir af þeim í bókum. ÞaS var mynd af Colosseum í kennslu-
bókinni minni, þegar ég var í skóla aS læra landafræSi og mannkynssögu,
einsog viS erum öll vön aS gera. Ef til vill var þar líka mynd af súlu Trajan-
usar. En þaS var einsog aS horfa á eitthvaS, sem ekki var til nema í lærdóms-
bókinni. ÞaS er annaS aS sjá. ÞaS er annaS aS vera á gangi í stórri borg og
hafa glæsileg verzlunarhús á báSar hendur og allsstaSar fólk aS kaupa í mat-
inn, skoSa glys og glingur, máta kjóla, hatta, peysur, kaupa sér nærklæSi,
kaupa gjafir handa elskhugum, ástmeyjum, vinum, eiginkonum og eiginmönn-
um, skammast, brosa, syngja Maruzella eSa Arrivederci Roma, hlæja, hrópa,
spyrja til vegar, spyrja um klukkuna, og skyndilega rís þar súla upp í loftiS,
tíguleg og fagurleg, öll myndskreytt. HafSi hún ekki veriS reist í skyndingu
aS næturþeli, pappírssúla eSa trésúla til aS gera borgarana hissa, koma þeim
á óvart í brambolti hversdagsins. Æ nei, enginn er hissa, súlan kemur engum
á óvart nema mér: hún hefur veriS þarna alla þá tíS sem allt þetta fólk í verzl-
ununum, í húsunum og á götunum hefur lifaS, og alla þá tíS sem afar þess og
ömmur lifSu og langafar og langömmur og langalangafar og langalangömmur
og langalangalangafar og langalangalangömmur, og miklu lengur hefur hún
veriS þarna, þessi súla, í stuttu máli sagt frá því hann var uppi, hann Trajanus.
Ég var á gangi um rústirnar aS virSa þær fyrir mér. HvaS skal segja?
Þarna var hún þessi rómverska menning: Ég gat rekiS í hana þumalputtann
og skoSaS rykiS sem loddi viS fingurgóminn: Colosseum. Ég gat gengiS um
og horft yfir áhorfendabekkina í þessu stóra leikhúsi Rómverja, litiS niSur úr
gólfinu, sem var horfiS, gónt ofan í neSansviSsvistarverur þessa mikla leik-
húss. En hvar voru leikararnir? Hvar voru óargadýrin? Hvar voru skylminga-
361