Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Side 19

Mannlíf hér fyrir landnámstíð
sem í lok níundu aldar komu á áralausuin báti til Einglands; slíkar mann-
raunir voru þessum mönnum mjög eftirsóknarverðar fyrir guðsástarsakir.
Samkvæmt írskri kristni var helgum mönnum Krists ekki talið sæmandi að
nærast á neinu lostætara en sáðgrautum, blöðum villijurta eða staunglum
og rótum, og brauði sem var blandið úrsigti, sólbakað á steinum. Regla Kól-
úmbu, sem írskir klausturmúnkar fylgdu, fyrirbýður kjötneyslu með öllu en
leyfir fiskát með takmörkunum. Þó lifðu klausturmúnkar í býlífi samanborið
við einsetumenn. Menn mega vara sig á að rugla hugsunarhætti og lifnaði
irskra múnka, og þá einkum og sérílagi írskra einsetumúnka, samanvið
klausturlíf einsog stundað var eftir rómversk-kaþólskum skilníngi í reglu
Benedikts af Núrsíu sem gerði múnklifnað í Evrópu að næðissömu og fagur-
mentuðu lífi heldrimanna á stórum landsetrum. Irskt múnklífi er miklu eldra
en Benedikt af Núrsíu. írar hafa að upphafi sinnar kristni tekið upp siði úr
Miðjarðarhafsbotnum og er þeirra máti að ýmsu leyti nær upprunalegum
kristindómi en rómversk-kaþólskir hættir. írskir múnkar voru mestmegnis
senóbítar, það eru þeir múnkar sem hafast við í frumstæðum kofum, áþekk-
um fiskhrófum einsog standa unnvörpum veslur í Dritvik og á Hellnum,
stundum borgbygðir í líkingu við fjárbyrgi. Hörður Agústsson hefur í ný-
komnum Birtíngi Iátið prenta góða mynd af slikum mannvirkjum, ef mann-
virki skyldi kalla, írskum og íslenskum en reyndar næstum eins; smíðisefnið,
óunnið lausagrjót smátt, oft fjörusteinar, ræður hér reyndar byggíngarlag-
inu, en raftar ekki notaðir né önnur innangersla. Bjó einn múnkur í hverju
hrófi. Kofarnir stóðu í óreglulegri þyrpíngu kríngum ábótaklefann, sem var
mestur um sig. Meinlætamenska var sérgrein þessara manna og þeir þjálf-
uðu sig í henni í þar til gerðum „skólum“ árum saman einsog geimfarar
vorra tíma. Þeim helgum mönnum hinsvegar sem leiddist þraungbýli, þeir
héldu einsamlir á auðnir; þessir menn eru kallaðir anakóretar og slíkir menn
voru papar. Landnám var ekki í þeirra verkahríng. í augum þeirra var alt
bústáng beinlínis af djöflinum.
Alt um það er ekki fyrir að synja að anakóretar, sem lifðu í rauninni án
reglu í klausturlegum skilningi, hafi tekið með sér í varanesti eina og eina
kind af írlandi til Færeya, fótbundna, á völtum húðbátum sem þeir höfðu til
hafferða. Ekki þyrfti nema eina á lembda til að mynda sauðfjárstofn í eyu
þar sem vel hagar til. Sé gert ráð fyrir að eitt par, hrútur og gimbur, auki kyn
sitt í úteyu, þar sem fé geingur sjálfala án mannavörslu, hlítir viðkoman
stærðfræðilegum lögmálum hliðstæðum við þau sem fundin verða í undir-
stöðubókum um ættfræði mannfólks. Ef hver rolla er talin endast í tíu ár,
8 TMM
129