Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Blaðsíða 24

Tímarit Máls og menningar
beri heiðurinn. Nema hvað, hugflæðið kemur í fyrsta skipti fyrir í Lazarusi
frá Tormes þótt þar sé það ekki eins fágað og útmetið og hjá Joyce eða
Virginiu Woolf. Vandamálið sem höfundur Lazarusar átti við að rjá, var að
upplýsa lesandann um þankagang blindingja sem reynir að standast sjáandi
prakkara snúning. Eina ráðið til að klóra sig fram úr því var að finna upp
það sem ekki var til áður og núna er kallað innra eintal eða hugflæði. Af
þessu sést hversu erfitt, næstum óhugsandi, það má vera að ætla sér að
setjast niður til að skrifa skáldsögu í fullri alvöru, án þess að þekkja til
hlítar Lazarus frá Tormes. En það sem ég hafði í huga þegar ég sagðist ekki
vera sérstaklega uppnuminn yfir spænsku skáldsögunni, var að vekja
athygli á spænskri ljóðagerð. Uppeldi mitt sem höfundar er í grundvallarat-
riðum ljóðrænt. Bókmenntir byrjuðu að höfða til mín í gegn um ljóð. Og
mig langar til að bæta við: í gegn um vond ljóð. Leiðin til Rimbaud og
Valery liggur í gegn um Nunez frá Arce og öll þau grátkvæði sem falla í
kramið á menntaskólaárunum þegar maður er ástfanginn. Þar er komin
gildran, fiffið, sem húkkar mann og gerir háðan bókmenntum fyrir lífstíð.
Þessvegna er ég ákafur aðdáandi leirburðarins og tek ljóð fram yfir
skáldsögu í spænskum bókmenntum. Það getur ekki meiri virðingarvott
við Ruben Dario en bókina mína, Æfikvöld einvaldans. Bókin inniheldur
heilu ljóðin eftir hann. Hún var skrifuð í Dario-stíl. Þeim sem handgengnir
eru Ruben Dario er víða gefið undir fótinn. Eg vildi sannreyna hver væri
ímynd stórskáldsins á tíð stóru einræðisherranna og útkoman var Ruben
Dario. Einu sinni gerðum við okkur leik að því að undirstrika setningar
sem eru frá honum ættaðar. Rubén Darion er meira að segja persóna í
bókinni. Þar er haft eftir honum og látið eins og það sé frá honum komið,
smáljóð í óbundnu máli þar sem segir: „Á hvítum vasaklút þínum voru
upphafsstafir, rauðir upphafsstafir úr nafni sem var ekki þitt, hjarta mitt“. I
Hundrað ára einsemd er persóna látin segja að bókmenntir séu uppfundnar
til að hæðast að fólki. Gaman væri að fara einhvern tíma í gegn um
Hundrað ára einsemd, Liðsforingjanum berst aldrei bréf, Æfikvöld ein-
valdans og benda á allt það háð, grín, hundakæti og vinnugleði sem þar er
að finna og mín skoðun er sú að maður komist ekkert áleiðis í bók-
menntum né öðru ef maður hefur ekki ánægju af því sem maður er að gera,
eða a.m.k. leitar með því ánægjunnar.
Fyrir skömmu varstu að kryfja atriðið þar sem Remedíos hin fagra stígur
til himna og ég óttaðist að þú œtlaðir að fara að Ijóstra upp leyndarmáli
bókmenntanna, sem þegar allt kemur til alls er Ijóðrænan. Af því sem þú
sagðir fannst mér koma í Ijós að þú byggðir meira á athugun en ímyndunar-
afli.
142