Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Blaðsíða 123

sko. nei já ég fatta það ekki, ég
bara fatta það ekki. hvað menn
eru að vilja í skóla. aldrei aldrei
svoleiðis dellu meir. já þetta er
satt. ég get svoleiðis sagt þér það
að þessir gömlu verkakallar,
þetta voru mikið orígínalar og
snillingar hreinlega. voru með í
gúttóslagnum og svona! já, svo
eru það bara heimsreisur milli
vertíða. jájá það er nú eitt málið.
þessar helvítis kjarnafjölskyldur.
þær hafa eyðilagt gjörsamlega
hressa drykkjumenn. (19)
Guðjón ætlar semsé að gerast
farandverkamaður, vinna sér inn pening
með orígínölum og snillingum þar sem
eru verkakallar og sjómenn, og ferðast
þess á milli. Hann reynir fyrir sér á
ýmsum stöðum en gefst alltaf upp, því
kvorki finnur hann fyrir snillinga, né
heldur reynist hann sjálfur hafa bol-
magn og raunverulegan vilja til að
stunda erfiðisvinnu. Fer því ösnunum
að fjölga og möguleikunum að fækka í
lífi Guðjóns, að því er virðist.
En þá er það að Guðjón „nær í“
draumadís sína úr menntaskóla, „gull-
ströndina“ Guðnýju. Og þótt mórall
þeirra félaga sé á móti of föstu sambandi
við kvenfólk, stenst hann ekki mátið og
fer að búa með Guðnýju og lætur í
vímu ástarinnar innrita sig í íslensku-
deild H.I. Þessar aðgerðir reynast þó
skammgóður vermir, því með þessu er
hann alveg búinn að svíkja flakk-og-
flipp málstaðinn. Hann er utanveltu
innanum gervigreindarfroðusnakkana í
heimspekideildinni, Guðný er að vísu
það eina sem gefur lífi hans gildi, en
staðan hefur breyst:
Reyndar voru ekki allar mínar
sálarflækjur leystar þó ég væri
Umsagnir um bakur
búinn að ná í stúlkuna sem ég
elskaði. Aður, meðan þetta var
aðeins draumur sem ég hélt að
aldrei myndi rætast, var hún í
huga mínum sjálfvirk lækning á
öllu þunglyndi. (66)
Því er það að Guðjón stenst ekki
áfrýjunarorð Lúlla, kjörímyndarinnar í
töffaraskap, þess efnis að hann hafi
tekið stefnuna á "kjarnafjölskylduna
Grjótaþorpið og kennarann" (124) og
ákveður að skella sér með honum
austur á firði, í ”frelsið“. En það verða
enn ein vonbrigðin, hvorki rætist þar
draumurinn um sjómannslífið, ”rólegt
stím . . . ástir og víf í höfnum“ né hresst
frystihúsalífið með farandverkafólk í
broddi fylkingar og mikla pólitíska
hörku. (30) Til að hefna sín á öllu heila
klabbinu stela þeir félagar bát á fylleríi,
en stranda því miður í þessu óskil-
greinda frelsi sem túrinn átti að veita
þeim . . .
Mér þykir ótvírætt að Einar Kárason
gjörþekki af eigin raun það mannlíf sem
hann lýsir í Þetta eru asnar Guðjón.
Væntanlega má túlka bókina að nokkru
leyti sem endurmat höfundar á hug-
myndaheimi og lífsstíl ungdómsáranna,
sbr. ljóðið Sjálfsgagnrýni í fleirtölu sem
vitnað var til hér að framan. Þegar frá-
sagnaraðstæður eru slíkar er sú hætta
fyrir hendi að höfundar fyllist ljúfsárum
söknuði eða líti bálreiðir um öxl, að
þeim liggi of mikið á við að „skrifa sig
frá“ tilteknum köflum úr lífi sínu til að
þeim takist að gefa frásögninni verulega
listrænt gildi og víðari skírskotun, svo
að hún verði annað og meira en
sársaukafull (og e.t.v. pínleg) nafla-
skoðun.
En fjarri fer því að Einar Kárason hafi
fallið í slíkar botnholur. Persónu-
241