Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Blaðsíða 130

Tímarit Máls og menningar
Þegar viðmælendurnir í þessari bók
rifja upp fortíð sína fáum við svolitla
innsýn inn í samfellt basl og fátaskt í
verkalýðsstétt hér á landi undanfarna
áratugi. Það kemur fram í einu við-
talanna að það er ekki nema u.þ.b.
aldarfjórðungur síðan að meðalstór
verkamannafjölskylda hírðist í sumar-
bústað við Rauðavatn, þar sem ekki var
rennandi vatn. Síðan lá leiðin í
Höfðaborgina. Raunar eru hús-
næðisvandræðin eins og rauður þráður í
gegnum bókina. Það reynist verkafólki
erfitt að koma sér upp þaki yfir höfuðið
þegar kjallaraíbúð kostar sem svarar
dagvinnulaunum verkamanns í 5 ár.
Þá verður ljóst af lestri þessarar bókar
hversu jafnréttiskröfur á borð við
„Sömu laun fyrir sömu vinnu“ eiga langt
í land ennþá. Karlmenn láta einfaldlega
ekki bjóða sér sömu kjör og konur
verða að sætta sig við og þegar sam-
dráttur verður hjá fyrirtækjum eru það
konurnar sem fyrst eru sendar heim.
Inga Huld bendir líka á það í eftirmála
hversu lítil laun heimsins eru til þeirra
kvenna sem yfirgefa heimili og börn og
gangast undir tvöfalt vinnuálag. Virð-
ingin fyrir hinu göfuga móðurhlutverki
reynist ekki mikil þegar kemur að
aðbúnaði á vinnustað, borgarskipulagi
eða launakjörum. Þvert á móti ganga
atvinnurekendur sennilega aldrei eins
langt í að hunsa samningsbundin
réttindi og þegar láglaunakonur eiga í
hlut.
Höfundur nýtur reynslu sinnar sem
blaðamaður við samningu bókarinnar.
Inga Huld gerir meira en að skrásetja
samræður. Henni er einkar lagið að
bregða upp mynd af persónum í fáum
orðum og láta umhverfi þeirra tala.
Þannig segir t.d. lýsingin á fiskverkun-
arkonu einni um fimmtugt, sárkvalinni
af liðagigt eftir margra áratuga strit,
aðra sögu en orð hennar sjálfrar, sem
gera heldur lítið úr baslinu og lýsa
sáttfýsi við heiminn: „Stjörf af þreytu
eftir þennan langa vinnudag situr hún í
sófa með útsaumaða púða við bakið og
breytir varla um stellingu allan tímann
sem við tölum saman. Það er næstum
eins og hún sé liðamótalaus, en hún er
ekkert óhress í tali.“ (bls. 93—4).
Enda þótt frásögn viðmælenda höf-
undar sé því oft með nokkrum létt-
leikablæ er eins og óánægja og vonir um
betra líf blundi undir sléttri og felldri
frásögninni og skjótist við og við upp á
yfirborðið. Enda eru markmið og
niðurstöður þessarar bókar nokkuð
annars eðlis en hjá höfundi ferðabók-
arinnar frá aldamótunum sem Inga
Huld vitnar í í formálanum. Sú kona
taldi „að ráðlegast væri að vekja ekki
athygli vinnukvennanna á þeirra aumu
launakjörum. Það mundi bara gera þær
óánægðar með lífið . . .“ (bls. 7). Slík
óánægja birtist hjá einni konunni sem
hér er rætt við í von um vinning í
happdrætti eða bingó og þarmeð mögu-
leika á að gera smávægilega breytingu á
högum sínum. Onnur gerði könnun
meðal samstarfskvenna sinna í
frystihúsinu, sem leiddi í ljós að „konur
ætla ekki í fiskvinnu, þær lenda þar. . . .
Engin þeirra sagðist mundu fara í
fiskvinnu, ætti hún að byrja lífið að
nýju. Þær nefndu næstum allt annað, frá
hárgreiðslu til veðurfræði." (bls. 115).
Titill bókarinnar vísar til þeirra vona
um annað hlutskipti, sem birtast í slík-
um svörum, og hún fjallar um afdrif
þeirra þegar komið er út á íslenskan
vinnumarkað þar sem líf og heilsa
gengur kaupum og sölum á spott-
prísum.
Árni Óskarsson.
248