Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Page 25

Tíu þúsund ár bókmennta
Sannast sagna verður að taka með fyrirvara því sem sagt er um í-
myndunarafl Garcia Marquez. Eg álít að þetta fræga ímyndunarafl sé
hæfileiki, sérstakur eða ekki, til að endurskapa raunveruleikann í skáld-
skap, en engu að síður raunveruleikann.
Þú hefur sagt ab allt sem þú skrifir eigi sér raunverulegar forsendur sem
þú gœtir rakið línu fyrir línu. Gxtirbu nefnt dæmii
Allt sem ég skrifa byggir á raunveruleika, annars væri það fantasía, Walt
Disney, hverju Guð forði mér frá. Ef einhver eignar mér gramm af fantasíu
fyrirverð ég mig. Fantasía er ekki til í neinni af bókum mínum. Tökum til
dæmis frægt atriði um gul fiðrildi Mauricío Babílónía. . . um þau er gjarnan
sagt: „hvílík fantasía". Sér er nú hver fantasían. Ég man svo greinilega eftir
rafvirkjanum sem kom heim þegar ég var sex ára, og sé ennþá fyrir mér
hana ömmu sem um kvöldið fór að veiða gul fiðrildi... og hér er komið að
þessum frægu leyndarmálum sem þú vilt ekki að séu afhjúpuð.
Afhverju segirbu þab?
Af því þér finnst ég vera að afhjúpa leyndarmál, en vertu óhræddur,
leyndarmálið stendur miklu dýpra. Þegar sjónhverfingamaðurinn segir:
„Eggið kemur út hérna af því það er fest við þráð þarna“ og útlistar hvernig
allt er í pottinn búið, þá er það helmingi magnaðra heldur en ef um galdra
væri að ræða því galdrar eru auðveldari. Töfrabrögð taka göldrum langt
fram og þessvegna hef ég engar skrúplur þótt ég afhjúpi það sem á eftir fer.
Amma var að reyna að veiða hvít fiðrildi í klút, hvít en ekki gul, taktu eftir
því, og ég heyrði hana segja: „Djöfullinn. Ég kem þessu fiðrildi ekki með
nokkru móti út, undarlegur andskoti, það er eins og það troði sér hér inn í
hvert skipti og rafvirkinn kemur“. Þessu gleymdi ég aldrei. Og sjáðu hvað
má gera úr því með því að endurfæða það í skáldskap. En þú mátt gjarnan
vita að fyrst hafði ég fiðrildin hvít, gallinn var bara sá að ég trúði því ekki
þannig. Ég fékkst ekki til að trúa því fyrr en fiðrildin voru orðin gul og
bersýnilega bitu allir á agnið þá. Af því geturðu séð að frá hinu raunveru-
lega atviki sem ég var að enda við að nefna, til bókmenntalegrar endursköp-
unar, er engin leið fær nema leið skáldskaparins. Sama gegnir um upp-
stigningu Remedíos fögru. Fyrst ætlaði ég að láta hana sitja við sauma
frammi á gangi með Rebekku og Amaröntu og næst þegar þeim varð litið
upp var hún á bak og burt. Næstum eins og í kvikmynd. En með því móti
væri hún of jarðbundin og þess vegna tók ég þá ákvörðun að láta hana stíga
til himna með líkama og sál. Ég tók mið af frú einni sem dóttir hennar hafði
hlaupist að heiman í morgunsárið og til að forðast hneisu var þeim orðrómi
komið á kreik að stúlkan hefði stigið til himna og frúin lét ekki fliss og
aðhlátur aftra sér frá því að greina frá geislaflóðinu og öðru sem tilheyrir og
klykkti út, að úr því að María mey hefði farið himnaför, hversvegna ekki
143