Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Qupperneq 72

Tímarit Mdls og menningar
En Gúðmúnsensbúð er ekki búin að sleppa hendinni af Georg úr
Hringjarabænum. Næst sendir Gúðmúnsen hann til náms í svína-
sláturhúsi í Kaupmannahöfn. Georg virðist hafa megnasta viðbjóð á
þessu fyrirtæki en hann er bæði ósjálfstæður og óráðinn í því hvað
hann á að gera. Og sannarlega á hann ekki margra kosta völ í
Reykjavík aldamótanna.
Tveir gamansamir Danir, Jensen sláturmeistari og kringlugerðar-
forstjóri úr Alaborg, segja Gúðmúnsen að skjólstæðingur hans geti
öskrað hærra en ellefu hundruð svín sem verið er að slátra. Og
þegar Guðmúnsen fær „lítilsháttar veður“ af því að þeir ætli að kosta
Georg til söngnáms í framhaldi af þessu ákveður hann að verða fyrri
til.
Gúðmúnsen er ættsmár, ómenntaður og menningarsnauður og
hann veit það. Hann pínist af minnimáttarkennd gagnvart latínu-
lærðum fátæklingunum í bænum en einkum þó gagnvart hinni
ættstóru konu sinni. Faðir Gúðmúnsen, Jón Guðmundsson, hófst
til efna með því að svelta sig, nota vinnulaunin til að kaupa
brennivín sem hann selur síðan félögum sínum á margföldu verði
(246). En þó að auðsöfnun af þessu tagi hafi dugað vel til að koma
fótunum undir útgerð og verslun þeirra feðga vill Gúðmúnsen ekki
gera sig ánægðan með að vera nirfill eins og faðir hans. Hann hugsar
hærra. Gvendur Gúðmúnsen er „stórhuga athafnamaður“ — eins og
sagt er. Hann vélvæðir útgerðina og stofnar banka en það er heldur
ekki nóg.
Það liggja bæði persónulegar og pólitískar ástæður að baki þeirri
ákvörðun Gúðmúnsen að fjárfesta í listamanni. „Nú þarf að fara að
koma menníng“ (258) segir hann. Og sú menning sem Gúðmúnsen
hugsar sér á ekkert skylt við sveitapresta einsog Snorra á Húsafelli
eða dóna einsog Egil Skallagrímsson. Sú menning sem Gúðmúnsen
vill fá á að vera dýr, fín, alþjóðleg menning og hann er tilbúinn til að
borga brúsann.
En Gúðmúnsen væri ekki sannur fulltrúi stéttar sinnar ef hann
væri tilbúinn til að borga mikið fyrir brúsann. Hann væri heldur
ekki sannur fulltrúi sinnar stéttar ef hann ætlaðist ekki jafnframt til
að fá töluvert fyrir snúð sinn. Hann vill gjarna koma sér upp ímynd
listvinar og „gáfaðs framfaramanns“ og Garðari Hólm er ætlað að sjá
um það:
190