Tímarit Máls og menningar - 01.11.1982, Síða 112

Tímarit Máls og menningar
hafi sinn sérstaka þjóðaranda eða þjóð-
arsál. Þjóðarandinn setti þjóðinni
stefnu, og allar sannar framfarir voru
háðar því að þjóðin væri frjáls að vinna í
stefnu síns eigin anda. Ut frá þessari
kenningu hlaut að vera rétt að leitast við
að búa þjóðinni stjórnarstofnanir sem
líkastar því sem hún hafði gert sjálf með-
an hún var frjáls. Það var hvorki barna-
legt né hlægilegt, ekki einu sinni neitt
sérstaklega háleitt, ef maður á annað
borð tók alvarlega kenninguna um þjóð-
arandann. Þetta hefur Sverri sést yfir, og
samúð hans með hinum „raunsærri“
frjálshyggjumönnum er auðsæ. Það hef-
ur sjálfsagt ekki verið honum nein
samviskuraun að koma þeirri samúð
heim við trú á sósíalískt fram-
tíðarþjóðfélag. Hann hefur vafalaust átt-
að sig manna best á því að borgaralegt
lýðræði var nauðsynleg forsenda og
fyrirrennari fyrir sósíalisma.
Þrír þaulvanir rithöfundar skrifa und-
ir inngang bókarinnar og bera væntan-
lega ábyrgð á útgáfu ritsafnsins. Þeir eru
sagnfræðingarnir Aðalgeir Kristjánsson
og Jón Guðnason og bókmenntafræð-
ingurinn Þorleifur Hauksson. Samt get-
ur smámunasamur gagnrýnandi fundið
að útgerð bókarinnar. Hún er mynda-
og kortalaus með öllu. Jafnvel þar sem
Sverrir lýsir útliti og vexti Reykjavíkur
hús frá húsi og götu frá götu og vísar til
uppdráttar af bænum frá 1801 þá er
enginn uppdráttur í bókinni. Ekki er
einu sinni tekin með sú ófullkomna
smækkaða mynd af uppdrættinum frá
1801 sem fylgdi grein Sverris upphaflega
í Andvara 1962. Þá hefur gleymst að
taka fram hvaðan greinin „Afangar á leið
íslenskrar sjálfstæðisbaráttu" er tekin (úr
Andvara 1968). Og prentvillur koma
vissulega fyrir, jafnvel svo að málleysa
verður úr (bls. 104, „tilliti" í stað „yfir-
liti“). Annars er þetta laglegasta bók, yfir-
lætislaus og smekklega gerð. Fjögurra
binda ritsafn með þessu sniði verður
ágætur minnisvarði um ritlist Sverris
Kristjánssonar um leið og það verður
skemmtilegt lestrarefni og hagnýtt
fræðirit.
Gunnar Karlsson
SENDISVEINNINN OG
RÓBINSON KRÚSÓ
Einar Már Guðmundsson hefur gefið út
þrjár ljóðabækur, Er nokkur í
kórónafötum hér inni? 1980, Sendi-
sveinninn er einmana 1980 og Róbinson
Krúsó snýr aftur 1981. Þessum pistli er
ætlað að fjalla dáldið um tvær hinar
síðarnefndu (framvegis aðeins nefndar
„Sendisveinninn" og „Róbinson"). Of
mikið hefði verið að afgreiða allar
bækurnar þrjár í þeim fljótheitum sem
ritdómur krefst, nóg handarbakavinnu-
brögð eru nú samt að spyrða saman
tvær bækur eins og um einhverja hálf-
drættinga í bókmenntunum væri að
ræða. Á hinn bóginn er gaman að velta
vöngum yfir fleiri en einni bók skálds-
ins, samkennum þeirra og sérkennum.
Auk þess er alllangt um liðið síðan
bækurnar komu út og ekki seinna
vænna að drepa niður penna um þær
enda þótt kostur á sómasamlegu kynn-
ingarhlutverki ritdóms sé fyrir bí. En
sem sé: ég hef valið mér þær tvær bækur
Einars Más sem mér í huglægni minni
þykir mest varið í og rökstyð valið ekki
frekar. Reynt verður að halda hugleið-
ingum um bækurnar aðgreindum,
a. m. k. svo halda megi áttum. Þó er
vísast að stundum ægi öllu saman. Alger
aðskilnaður er líka bæði óþarfur og
606