Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1982, Blaðsíða 22

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1982, Blaðsíða 22
Tímarit Máls og menningar ísfugl, „því hann verpir á vorin um það leyti sem sjöstjörnur renna upp og farmenn leggja aftur í sjóferðir“. Meðal sagna sem gengu af Sjöstjörnum var ein á þá leið, „að Oríon af Böótalandi, veiðigarpur mikill og tröll að vexti, hafi sótt eftir þeim í fimm mánuði samfleytt, og hafi þeim fyrir grátbeiðni þeirra fyrst verið brugðið í dúfna líki, en síðan gerðar að stjörnum“. Skýring þessarar goðsagnar kvað vera sú, „að á himninum gengur stjörnumarkið Oríon mjög svo nærri Sjöstjörnunum um fimm mánaða tíma“. Það sagnatilbrigði þekktist einnig, að gyðjunum væri brugðið í stjörnur vegna þess hve þær hörmuðu hlutskipti föður síns. Og í sumum sögum lifði, að ekki aðeins þær systur, heldur og móðir þeirra yrði á vegi Oríons, sem veitti þeim eftirför um skóglendin, unz Seifur breytti þeim öllum saman í stjörnur, líka Síríosi, veiðihundi Oríons. Það var haft fyrir satt að stjörnurnar sjö væru dúfur — eins og fyrr getur — sem færðu Seifi ódáinsfæðuna, ambrósíu, „en þegar þær fljúgi fram hjá Sogdröngum, þá týnist ætíð einhver þeirra, en Sevs sendir jafnan aðra í skarðið, svo að ekki vanti í töluna“. Þykir vafalaust að þessi saga lúti að því, „að ein af Sjöstjörnunum er ósýnileg". Hér er annaðhvort átt við Elektru, sem harmar fall Tróju, eða Merópe sem ein hinna „minni háttar gyðja“ giftist dauðlegum manni, en hinar allar ódauðlegum guðum, og þess vegna dyljist hún sökum blygðunar. Gyðjurnar (stjörnurnar) sjö áttu að vera dætur Atlasar og Plejóne. Þær hétu, að frátöldum Elektru og Merópe: Alcýóne (Halcýóne), Sterópe, Kelenó, Maja og Taygete. III Það er í hlutarins eðli að Grímur Thomsen, lærður í grískum fornfræðum, hefur kunnað goðsagnirnar sem lauslega var minnt á hér að framan. En hann nýtti sér þær ekki þegar hann orti, gamall maður, kvæði um Sjöstjörnuna. Þó var honum tamt að segja í bundnu máli sögur frá liðinni tíð, og stundum án þess hann gæddi þær nýrri, táknlegri vídd, aðeins endurtók sögurnar, rímaðar. Ei að síður eru mörg áhrifamikil dæmi hins, að gamlar sögur öðluðust nýjar skírskotanir í meðförum hans. En goðsagnirnar grísku hag- nýtti hann ekki, þegar hann orti kvæði sitt um Sjöstjörnuna. Þær voru rifjaðar hér upp í því skyni að menn sæju, hver sú stjarnfræði 516
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.