Tímarit Máls og menningar - 01.11.1982, Blaðsíða 121

í öðru lagi gefur þetta ljóð upplýsing-
ar um hvers vegna ljóðstíll Einars sjálfs
er eins og raun ber vitni. Hann vill hrista
hefðina af sér, láta „skírlífi" ljóðsins í
skiptum fyrir heilsu þess. Náttúruljóðin
(þ. e. ættjarðarljóðin) eru orðin ímynd
hefðarinnar. Þess vegna þykist Einar að-
eins hafa séð dýr og jurtir í „frystihólf-
um stórverslana". Eg held að þótt Einari
sé full alvara með heilsuleysi ljóðsins sé
þessi algera náttúruhöfnun eins og hver
önnur ögrun — sem mér heyrist honum
hafa heppnast ágætlega. Sé honum hins
vegar líka alvara með dýrin og jurtirnar
þykir mér hann lifa sig fullljúflega inn í
firringu stórborgarbúans. Mætti- ég þá
benda honum á Laugarnestangann að
næturlagi um vor.
Vitaskuld er talið um Jóhannes úr
Kötlum líka ögrun og það ágætlega valin
því fá skáld munu ástsælli með þjóðinni.
Jóhannes er skrifaður með litlum staf.
Það víkkar skírskotunina. „gráhærður
strengur atómskáldanna“ er sams konar
stríðni með broddi.
Aftur á móti þykir mér uppreisn Ein-
ars gegn ljóðhefðinni haldast illa í hend-
ur við andúð hans á þeim hlutdýrkandi
borgara sem hvað verst verður úti í
skothríðinni í „Sendisveininum“ og er
þar að auki illa skilgreindur. Það hyski
allt saman á svo sem ekki margt sam-
eiginlegt með jóhannesum úr kötlum því
þeir eru engir kerfiskallar. Það er ágætt
að þekkja óvin sinn ef maður gleymir
ekki þar með vini sínum. Eg hefði haldið
að þeir sem hann Jóhannes og atóm-
skáldin standa fyrir væru ágætir sam-
herjar skáldsins sem yrkir um
„drauminn sem viðfangsefni í verki“ og
sem vill „þurrka svitann af enni jarðar".
Ef til vill eru skáldin sem minnst er á í
„heimsókn“ Einari fulltrúar þess hluta
hefðarinnar sem hann hafnar einna af-
Umsagnir um bœkur
dráttarlausast í verki, íslenskrar
málvöndunarstefnu með hreintrú sinni
og ofsóknum á hendur erlendum orð-
um, með tilheyrandi feimni við málið
sem á að vera svo tandurhreint að varla
sé hægt að nota það nema spari. Þar er
það „hreinlífið" sem blífur og þá er tepru-
skapur ekki langt undan. Einar um-
gengst málið tæpitungulaust og án allrar
minnimáttarkenndar. Hann er sem bet-
ur fer laus við málóttann sem þykir vera
farinn að grafa um sig meðal þjóðarinn-
ar. Þess vegna ritskoðar Einar ekki orð-
in. Orðaval hans miðast við þarfir ljóðs
og yrkisefnis. Orðin koma að sama
gagni þótt þau séu ekki með uppbrett
eyru, hringað skott og harðmælt. Og
þess vegna skeytir Einar heldur ekki um
hvort það sem hann þarf að segja ofbýð-
ur siðgæðisvitund péturs eða páls. Hann
er enn að gera upp:
hvar var þér stungið í samband
droppát í frakka
sem passar á heiminn
eða dressaður sem díler
(Sendisveinninn, 12)
Og dæmi um brotin tabú:
skreytið veggina flatlús
og brundið í blómsturpottana
(Sendisveinninn, 14)
Málnotkun Einars á sér þó líka annars
konar orsakir. Samfélagsveruleiki sá sem
hann yrkir um er sundurtættur. Það rík-
ir mikil ringulreið, fólki gengur illa að
átta sig á óskapnaðinum. Umhverfið er
manninum yfirþyrmandi:
og útþenslan hins óendanlega
sprengir alla múra allar hömlur
sem verða að engu
615