Tímarit Máls og menningar - 01.06.1984, Page 75

Bettah Nevah Come“
Dub-skáldin
Samfara þróun reggítónlistarinnar spratt upp ný tegund textagerðar sem
kölluð hefur verið „dub-skáldskapur“. Þekktustu dub-skáldin eru líklega
Mutabaruka, Michael Smith, Linton Kwesi Johnson og Oku Onuora en
fleiri mætti nefna sem yrkja í svipuðum stíl, svo sem skáldkonuna Valerie
Bloom. Oku Onuora segir að dub-ljóð sé ekki bara að fella ljóðlínur að
reggíryþma heldur sé hann í raun innbyggður í ljóðið sjálft þannig að jafnvel
þó það sé flutt án undirleiks megi samt vel greina reggíhrynjandina.
Ryþmísk ljóðagerð af þessu tagi er vel þekkt úr skáldskap svertingja sl.
áratugi. Nægir að minna á jazzljóð Bandaríkjamannsins Ameer Baraka og
trílógíu Edward Kamu Brathwaite, The Arrivants, frá 7. áratugnum.
Dub-skáldin frá Jamaíka eiga það sameiginlegt að hafa orðið fyrir áhrifum
af reggítónlistinni og söngtextum hennar. Plötusnúðarnir U-Roy, I-Roy og
Big Youth hafa allir haft umtalsverð áhrif á dub-skáldin en þau hafa einnig
notið góðs af kynnum sínum af öðrum textahöfundum reggítónlistarinnar
svo sem Bob Marley, Peter Tosh og Bunny Wailer. Dub-skáldin hafa sama
tungutak og reggílistamennirnir, fjalla oft um svipuð yrkisefni og höfða til
sama áheyrendahóps og hlustar á reggí. Þessi skáldskapur er fyrst og fremst
fyrir eyrað og þess vegna er honum komið á framfæri með hljómplötum
fremur en bókum enda þótt báðir þessir miðlar séu notaðir.
Annað einkenni á dub-kveðskapnum er að þar er beitt þeirri kreólamál-
lýsku sem alþýðan á Jamaíka talar, en reglur Oxfordenskunnar látnar sigla
sinn sjó. Þessi mállýska var lengi vel ekki viðurkennd en það er nú að
breytast. „Þegar þjóðirnar í Karíbahafinu fengu pólitískt sjálfstæði fóru þær
að bera virðingu fyrir sínum eigin tungumálum," segir ljóðskáldið James
Berry. „Þegar þær höfðu viðurkennt sína upprunalegu rödd fylgdi ný veru-
leikasýn í kjölfarið, tilgerðarleysi og stolt. Það opnaði ný frjósöm innri svið
sjálfstjáningar eins og sjá má í ljóðagerð, leikritun og bókmenrítum al-
mennt.“ Skáldkonan Louise Bennett var brautryðjandi í því að nota kreóla-
mállýsku Jamaíka í ljóðagerð. Allt frá 5. áratugnum hefur hún sýnt fram á
að með tungutaki þessu má skapa áhrifamikinn kveðskap.
Michael Smith
Eitt eftirtektarverðasta dub-skáldið var án efa Michael Smith. Hann fæddist
í Kingston árið 1954, stundaði um tíma leiklistarnám og byrjaði um það
leyti að flytja sín eigin ljóð. LP-plata hans, „Mi Cyaan Believe It“, sem út
kom 1983 er þegar orðin klassík í reggíhefðinni. A henni nýtur hann aðstoð-
ar Dennis Bovells og fleiri ágætra tónlistarmanna.
305