Tímarit Máls og menningar - 01.06.1984, Page 119

efu ára, í sögumiðju. Sögumaður er að
vísu í fullorðinni fjarlægð frá henni, orð-
ar hugsanir hennar og lýsir umhverfi og
atvikum, en hann notar ekki stöðu sína
til að dæma hana eða stríða henni heldur
samsamar sig henni og sýnir henni trún-
að; og það er frá hennar sjónarhóli sem
við sjáum fólk og bæ hér eftir, einkum
þó fjölskylduna sjálfa.
Þetta er litrík fjölskylda. Pabbi og
mamma hafa ekki enn flutt í eigið hús-
næði þótt þau eigi öll þessi börn, og
kannski meðfram vegna þess. Pabbi er
eina fyrirvinna stórfjölskyldunnar,
óbreyttur sjómaður, drykkfelldur þegar
hann er í landi, og hvorugt er vænlegt til
auðsöfnunar. Mamma reynir að njóta
lífsins með hjálp skáldsagna „um ástir og
mikil örlög“; hún er fín kona þrátt fyrir
ytri aðstæður og gefið er í skyn að hún
sætti sig ekki við þær. Hún fer ekki út í
búð nema með hatt og veski, eigi hún
það ekki fer hún ekki út í búð.
Þau búa í húsi foreldra mömmu, öll
tíu og bráðum ellefu. Afi lenti í vinnu-
slysi við höfnina, missti sjónina nærri
því og eyðilagði fæturna á sér. Hann
gerir fátt til gagns en hins vegar þarf allt
að gera fyrir hann, meira að segja tæma
koppinn hans niðri í kjallara og það
kemur oftast í hlut Heiðu. Utrás fyrir
vannýtta orku fær afi með orðbragðinu
sem setur hroll í ömmu. Amma hefur
áreiðanlega gert sínar kröfur til lífsins,
en nú er hún orðin siðavandur nöldrari
enda hefur fátt gengið henni í haginn:
dóttirin illa gift, börnin alltof mörg og
svo þurfti vinnuslys til að karlinn héldist
hjá henni.
Systkini Heiðu fimm eru hvert með
sínu móti. Þótt ekki verði þau öll jafnlif-
andi eru þau skýrt aðgreind í sögunni.
Strákarnir elstu, Halldór og Páll, eru
menn framtíðarinnr, þótt Páll sé dæma-
Umsagnir um bœkur
fár hrakfallabálkur. Þeir eru heillaðir af
hermennsku, ævinlega komnir á undan
hernum þegar blásið er til heræfingar í
Klaustrinu. Arnór er átta ára, fylgir
bræðrunum að málum en spilar stund-
um á eigin spýtur. Lóa-Lóa hefur annað
augað blátt og hitt móbrúnt og „sá
stundum ýmislegt skýrar en hinir krakk-
arnir“. Hún er fimm ára, bæði athugul
eftir aldri og hreinskilin. Yngsta barnið
áður en litli bróðir fæðist er Abba, köll-
uð hin, þriggja ára hjartaknosari. Hún er
auðkennd með málfari eins og afi og
kemur lesanda ótal sinnum í gott skap
með sérkennilegri sagnbeygingu sinni.
Heiða
Það má nærri geta að erfitt er að vera
elsta barnið í svona hóp og Heiðu finnst
það líka. Erfiðleikar hennar stafa ekki
síst af því hvað hún sækir í að skilja sig
frá fjölskyldu sinni, upphefja sjálfa sig
og jafnvel lifa í sjálfsblekkingu eins og
eflaust er títt með greind lágstéttarbörn.
Heiða vorkennir afa sínum en skamm-
ast sín fyrir hann líka. Hún er ekki hænd
að ömmu sinni en hefur þó tileinkað sér
siðgæðismat hennar og hræðsluna við
álit annarra. Hún elskar móður sína sem
hún nýtur þó sífellt sjaldnar samvista
við, og af því leiðir beinlínis leiða hennar
á systkinunum sem henni þykir þó vænt
um. Pabba sinn á hún þó verst með að
þola af því hann brýtur allar reglur og
honum má kenna um allt sem aflaga fer:
fátæktina (ömmu finnst að mamma
þeirra hefði átt að giftast landmanni með
betri afkomu), bruðlið á peningum í
sælgæti og vín þegar hann er í landi
þannig að Heiðu finnst hann verða að-
hlátursefni (sem er verst), og sífelldar
óléttur mömmu.
Allt öðruvísi er heima hjá Kristínu á
númer 12. Steingrímur maður hennar