Tímarit Máls og menningar - 01.11.1989, Blaðsíða 98

Gyrðir Elíasson
Richard Brautigan
Richard Brautigan fæddist árið 1935, á Kyrrahafsströnd Bandaríkjanna,
nánar tiltekið í Washingtonríki. Nágrannaríkin, Oregon og Montana, áttu
síðar eftir að leika stór hlutverk í mörgum sagna hans. Brautigan fór að
gefa út lítil ljóðakver upp úr tvítugu, þá kominn til San Francisco, og þrjár
fyrstu bækur hans innihéldu ljóð eingöngu. Ljóð hans munu snemma hafa
vakið nokkra athygli, hóflega þó; gegn ofurmælgi skálda einsog Allen
Ginsberg tefldi Brautigan fram örstuttum ljóðum sem báru oft keim af jap-
önskum haikum, en gegnumlýstu jafnframt amerískt nútímalíf á sérkenni-
legan hátt, undirfurðuleg kímni vatt sig milli línanna, og sjónarhornin oftar
en ekki óvænt. I ljóðunum er að finna vísi að þeim einstæða stíl sem Braut-
igan átti síðar eftir að fullkomna í skáldsögum sínum, og er ofinn úr fyrr-
greindum þáttum, ásamt nokkurskonar vísvituðum naivisma: nokkuð sem
er ákaflega vandmeðfarið og má lítið útaf bregða til að strengirnir verði
falskir, en á móti kemur að þegar allt gengur upp nást óviðjafnanleg blæ-
brigði. Brautigan náði þegar í fyrstu sögum sínum, A Confederate General
from Big Sur, Trout Fishing in America, og Vatnsmelónusykri, furðuleg-
um tökum á þessu stílbrigði, en vann sig samhliða áfram með hugmynda-
tengsl og sögusvið sem var í hæsta máta óvenjulegt. Hann gerði sífelldar
tilraunir með hið hefðbundna söguform, lagði stundum fyrir róða alla
venjulega framvindu, og raðaði saman örstuttum köflum, í fljótu bragði
virtist bygging sagnanna oft handahófskennd og í brotum, en þegar
skyggnst er undir yfirborðið blasir við óvenju sterk heildarmynd. Þetta var
svo sem ekki óþekkt aðferð á þessum tíma, menn voru góðu heilli smeykir
við hefðina, en Brautigan smíðaði sínar eigin brýr yfir hana. Síðan varð
hann fyrir þeirri hremmingu að sú hreyfing ungs fólks sem náði hámarki á
árunum milli ’60 og ’70, tók verkum hans einsog himnasendingu: hans ill-
gresislegu hugmyndir féllu vel að óreglulegu mynstri þessarar hreyfingar. I
rauninni er ekki nema gott eitt um það að segja að Brautigan skyldi öðlast
hljómgrunn hjá þessum þjóðfélagshópi, og auðvitað var hann barn síns
tíma einsog allir höfundar;. jafnvel þeir sem halda hvað ákafast að þeir séu
það ekki. En þegar áhrif þessa umbrotaskeiðs taka að fjara út, þá hefjast
einhverskonar óformleg bókmenntaréttarhöld yfir þeim höfundum sem
496