Tímarit Máls og menningar - 01.03.1993, Page 120

dauðann / og dauðann" sem leiðir hugann að
hefðbundnum tengslum dauða og moldar og
blóma í sálmum á borð við Allt eins og blómstr-
ið eina (Um dauðans óvissan tíma). Heiti bókar-
innar á sér samsvömn í ljóðinu Skuggadalur
barnanna, og þar er dalur og stj arna tengd saman
með eftirminnilegum hætti rétt eins og í Ferða-
lokum Jónasar Hallgrímssonar. Þó em stjömur
Gyrðis öllu þungbærari en ástarstjömur þjóð-
skáldsins þar sem þær eru úr blýi og eiga það til
að hrapa ofan í dalinn þar sem „eldri börnin"
leiðast um „eftir stígum sem / liggja að gulum
/ húsum“. Þannig vísar titillinn Mold íSkugga-
dal í margar áttir og vekur líka athygli á minnum
og myndum sem ganga eins og rauður þráður
gegnum bókina.
Sjónin
Dimma tengist dapurri sjón, og í bókinni er víða
vikið að sjóndepurð í öllum skilningi þess orðs
(„ . . . dapurt fólk / með augu einsog / gráa
steina“ segir í ljóðinu Dögun). í upphafsljóðinu
Blinda er hnífur notaður til að lækna haldin
augu og þar örlar á þeirri hugsun að sársauki geti
gefið manni nýja sjón. Aftur kemur hnrfur fyrir
í fjórða ljóði bókarinnar (Rökkurferðir) og virð-
ist þar líka tengjast sjón og skynjun:
Með Thoreau-vasahnífinn
fer ég ofan í fjöru og
leita að spýtum til að
tálga hesta
tálga hunda
tálga kindur
tálga ketti
tálga kýr
handa litlu stelpunni
sem sefur í húsi við
fjallið
Thoreau kenndi að meðan sjónin er eins fersk
og hún er í okkur ungum geti hún gætt hlutina
lffi; ljóð Gyrðis má þá kannski skilja svo að
þessi hnífur sjónarinnar tálgi lifandi vemr úr
þeim efnivið sem verður á vegi hans. En í nið-
urlaginu kemur fram að stundum skyggi á þess-
um fjöruferðum og þá er lítið hald í hinum
sjónræna ljóðahníf: ,, . . . þá sé ég ekki / neitt,
finn bara lykt / af þangi og fjörukáli“. Það er
víðar sem hnífur tengist skáldskap og jafnvel
andleysi. A einum stað hefur skáldfákurinn fest
taglið í gaddavír en ljóðmælandinn gleymt
vasahnífnum heima og getur því ekki skorið
hann lausan (Vangá). Annars staðar verður and-
leysið að andríku yrkisefhi (Skriftir): skáldið
hefur fengið sér knippi af tékkneskum blýönt-
um í þeirri von að andinn komi yfir það, og að
vísu gerist þetta en með óvæntum hættí þó.
Blýantarnir reynast vera lífrænir, „vaxa strágul-
ir“ austur í Tékkó, og þessi afskomi skrifgróður
sem skáldið fær í hendur veldur þannig inn-
blæstri. í öðru ljóði (Skilaboð) em skriffæri
einnig gróðurgerð, ef svo má að orði komast,
því „ritvélin heitir Silfurreyr“ (þýðing á vöm-
merkinu Silver-Reed). Sem minnir náttúrlega á
að mold dauðans er líka sá jarðvegur sem nærir
skáldskapargróðurinn, strá hans og reyr. Mér
finnst samlíkingin velheppnuð, reyr og strá eru
fíngerður gróður, beinvaxinn en sveigjanlegur
eins og skáldskapur Gyrðis. Grös koma oftar
fyrir í bókinni, gjarnan heilsusamleg fjallagrös,
og eru jafnvel skáldskapargrös sem má tína
„ í hillum / meðfram gömlum bókum“
(Miðvikudagskvöld). í ljóðinu Slys er mælandi
orðinn að huldumanni sem tínir þau á heiði
undirbarðaslútandi hatti, áþekkurpípuleikaran-
um í smásögu Laxness.
Ásýnd heimsins
Gyrðir heldur uppteknum hætti og yrkir um
skáld og til skálda eins og í fyrri bókum sínum.
Blake hefur áður komið fyrir hjá honum og
birtist nú í ljóðinu Ganga (tíl Kristínar Omars-
dóttur). Andi þessa enska furðuskálds er líka
nálægur í bráðskemmtílegu ljóði, Nótt á Skaga
(Fundin Ameríka):
Þegar ég fór í næturgöngu
eftir rigningamar kom ég
að stórum polli hjá raf-
stöðinni, og þessi pollur
I 10
TMM 1993:1