Tímarit Máls og menningar - 01.06.1999, Qupperneq 61

ÞAÐ ER UM MANNINN AÐ TEFLA
Jónatansdóttur, en þetta er víst hópurinn sem nú kallast „Atómskáldin" og
er þó tveimur síðastnefndu oft sleppt af einhverjum ástæðum. Reyndar hef-
ur Arnfríður ekki gefið út nema eina bók. En stríðinu var ekki lokið. Árið
1968 er Jón Óskar enn í París. Af næmi sínu skynjar hann fljótt hræringar
nýrrar kynslóðar. Þá höfðu Bítlarnir bresku náð miklum vinsældum, en þeir
fluttu „mun merkilegri tónlist en rokkarararnir“, en fleira var að gerjast. '68
kynslóðin var að hefja sína sögufrægu uppreisn. Töfraorðið popp greip fjár-
málaveldið á loffi, en það var dregið af enska orðinu popular. Upp spratt sér-
stætt fyrirbæri „en það var rafmagnaður gítar í sambandi við gífurlegan
hljóðmagnara: ærandi málmkenndur hávaði“ með tilheyrandi dægurtext-
um. Þetta hljómaði illa í eyrum skáldsins og tónlistarmannsins Jóns Óskars.
Uppaf þessu reis stór bissness og stöðug framtakssemi ungs fólks úr háskól-
unum sem streymdi útá göturnar með hávær mótmæli gegn kerfinu og
stjórnvöldum þess. í byrjun var þetta réttlætisbarátta, en snérist síðan uppí
ofbeldi, mannrán og morð, allt í nafni réttlætisins. Þessi uppreisn byrjaði víst
í Bandaríkjunum og magnaðist ekki síst vegna andstöðu ungs fólks við stríð-
ið í Viet Nam. Þaðan breiddist þetta útum helstu borgir hins vestræna heims.
í Frakklandi hófst uppreisnin á því að 40 stúdentar í Nanterre, háskóla
skammt utan Parísar tóku á sitt vald stjórnarbyggingu skólans í mars '68.
„Kröfur þeirra voru þó einkum fyrir þá sjálfa: breytingar á fyrirkomulagi og
kennslu í skólanum". Þannig var þetta gjarnan þrátt fyrir allan hávaðann,
mannránin, hústökurnar og yfirlýsingarnar um frelsi og réttlæti og þrátt fyr-
ir allan „marxismann" sem fólkið hafði í farangri sínum með tilvitnunum í
Lenín, Stalín, Trotsky, Maó, Castró og píslarvottinn Che Guevara. Byltingin
snerist mjög um fatatísku, hárgreiðslu, kynlíf og annað sem varðaði útlit og
lífshætti fólks í háskólum. Þrátt fyrir frasana um verkalýðinn höfðu „bylting-
armennirnir" engin tengsl við verkafólk. Sumir leiðtoganna gerðu sér grein
fyrir þessu og reyndu að skapa slík tengsl t.d. með því að ráða sig í vinnu hjá
frönsku bílaverksmiðjunum. Þetta bar þó engan árangur. Háskólafólkið og
verkamennirnir skildu ekki hverjir aðra, m.a. grunuðu verkamennirnir
menntamennina um græsku, þeir myndu aðeins nota þá tilað gera byltingu
fyrir sjálfa sig.
Og hvað kom ekki á daginn. Árið 1986 fór Danni rauði, einn frægasti leið-
togi uppreisnarinnar í Evrópu, vítt um heim með sjónvarpsmenn að hitta
helstu forsprakka og „skæruliða“ frá uppreisnartímanum, gerði sjónvarps-
þætti og skrifaði bók. I New York hitti Danni (Daniel Cohn-Bendit) m.a.
Jerry Rubin fýrrverandi róttækling sem á uppreisnartímanum var m.a.
dæmdur í tveggja ára fangelsi fyrir óeirðir og mótmæli gegn stríðinu í Viet
Nam. Tvær myndir eru af Jerry í bókinni. Önnur sýnir alskeggjaðan ungan
mann að tala á útifundi með „ofstækisglampa í augum“. Hin sýnir sléttrak-
TMM 1999:2
w w w. m m. ís
59