Tímarit Máls og menningar - 01.09.2000, Qupperneq 108

Sameining Máls og menningar
og Vöku-Helgafells
I sumar var endanlega gengið frá sameiningu Máls og menningar hf. og
Vöku-Helgafells hf. í fyrirtækinu Eddu - miðlun og útgáfu hf. Sameiningin hefur að
vonum vakið nokkra athygli í útgáfu- og bókmenntaheiminum, og ekki nema
sjálfsagt að gera áskrifendum TMM og dyggum félagsmönnum MM stutta grein
fyrir henni.
Er þá fyrst til að taka að um nokkurra ára skeið hefur rekstur og eignarhald MM
verið aðskilið með þeim hætti, að reksturinn hefur verið í höndum Máls og
menningar hf., en það félag síðan allt í eigu Bókmenntafélagsins Máls og menningar,
sem er sjálfseignarstofnun. Þótt rekstur MM hf. sé nú lagður inn í annað fyrirtæki, er
því ekki verið að leggja Mál og menningu niður, þar sem Bókmenntafélagið verður
áfram til sem eins konar eignarhaldsfélag, með sömu markmið og áður, þ.e. „að efla
ffjálsa þjóðmenningu með bókaútgáfu, fjölmiðlun og annarri upplýsingastarfsemi"
einsog segir í skipulagsskrá félagsins. Bókmenntafélagið MM ræður, m. a. í gegnum
einkahlutafélögin Mál og menningu - Heimskringlu og Vegamót, sem eru að öllu
eða langmestu leyti í eigu þess, yfir þessum eignum helstum: 1. Helmingi hlutabréfa í
Eddu - miðlun og útgáfu hf. 2. Stærstum hluta húseignarinnar að Laugavegi 18.
3. öðrum eignum sem myndast hafa í félaginu og ekki voru lagðar inn í hið
sameinaða fyrirtæki. Það má því segja að Mál og menning sé vel í stakk búið til þess
að hafa áhrif á bókaútgáfu og miðlun, einsog því var í upphafi ætlað.
En af hverju þessi sameining? Undirritaðir eru ekki í nokkrum vafa um að hún er
skynsamlegt skref, þótt fyrirtækið eigi það síðan undir starfsfólki sínu og stjórn að
láta þá möguleika sem búa í henni verða að veruleika. Mál og menning var komin að
ákveðnum endimörkum í þróun sinni, og til að taka ný og stór skref í starfseminni
hefði fyrirtækið þurff að leita sér að fjárfestum eða samstarfsaðilum. Vaka-Helgafell
fór í raun inn á þær brautir þegar stór hluti í fyrirtækinu var seldur FB A - það var leið
til að sækja sér fjármagn til að takast á við ný verkefni. En lifði ekki MM ágætu lífi og
þurfti frekari vaxtar við? Þegar rætt er um nauðsyn stækkunar er öðru fremur verið
að horfa til þeirra verkefna sem við blasa. íslensk bókmenning þarf að sækja á
brattann um þessar mundir. Ekki bara vegna þess hversu ótrúlega mikil og fjölbreytt
önnur afþreying er í boði, heldur líka vegna tækniþróunarinnar. Fyrir nokkrum árum
voru bókaútgefendur sannfærðir um að bókin héldi velli, sama hvað gerðist í tölvu-
heiminum; núna er flestum þeirra ljóst að rafbækur munu taka æ meira til sín, og að
sífellt meira efhi muni verða miðlað um netið. Jafnvel á sviði fagurbókmennta, þar
sem bókarformið sjálft hefur virst nánast óaðskiljanlegur hluti lestrarnautnarinnar,
106
malogmenning.is
TMM 2000:3