Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Síða 53

48
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
Námshegðun leiðtoga í unglingabekk
L-bekkurinn skiptist í fótboltastelpur,
körfuboltastráka og jaðarhóp5 sem var kynja-
blandaður. Tveir nemendur, strákur og stelpa,
höfðu engin tengsl í bekknum.
Bekkurinn var virkur og taldist „góður
bekkur“ meðal kennara. Hann kom vel út á
samræmdu prófunum og var yfir meðaltali
í öllum greinum. Að sögn umsjónarkennara
komu stelpurnar að meðaltali aðeins betur
út en strákarnir. Af þeim vinahópum sem
nemendur tilgreindu virtust fótboltastelpur og
körfuboltastrákar skipa æðsta sess í bekknum.
Konur virtust talsvert fleiri í kennaraliðinu
en flestir af þeim karlkennurum sem voru á
svæðinu kenndu unglingunum. Ég kynntist
fjórum karlkennurum og jafnmörgum
kvenkennurum. Það kom fram hjá mörgum
nemendum að þeir þekktu kennara sína mjög
vel, höfðu haft þá í mörg ár og tengst þeim
persónulega. Langflestum, sem ég tók viðtal
við, leið vel í grunnskólanum og fannst námið
skemmtilegt. Framhaldsskólinn sem þau sóttu
er mjög fjölmennur bóknámsskóli og þar voru
kynjahlutföll meðal kennara og nemenda
nokkuð jöfn.
Niðurstöður
Eins og áður sagði verður sjónum sérstaklega
beint að námshegðun bekkjarleiðtoganna. Í
fyrstu er gerð grein fyrir útkomu úr tengslaritum
en þau gefa tóninn um valdastöðu einstaklinga
innan bekkjarins. Í öðru lagi er leiðtogunum
lýst nánar út frá þeim vinahópum sem þeir eru
í en vinahóparnir og þau gildi sem þeir standa
fyrir eru forsenda fyrir vinsældum leiðtoganna.
Leiðtogarnir lýsa svo best þeim gildum sem
hópurinn sameinast um að telja mikilvæg. Þetta
atriði tók heilmikinn tíma í rannsóknarferlinu
og byggðist á tengslaritum og svo á viðtölum
við ólíka meðlimi úr stærstu vinahópunum og
við kennara. Í þriðja lagi er svo loks komið að
námsviðhorfum og námshegðun leiðtoganna
sjálfra.
Vinahóparnir
Gerð voru tengslarit í upphafi og lok vetrar (2.
tafla). Í bæði skiptin vantaði tvo nemendur.
Stig frá strákum eru í gráu dálkunum og stig
frá stelpum eru í þeim hvítu. Nemendur voru
spurðir með hverjum þeir vildu helst vinna
og þurftu að skrifa niður þrjú nöfn og eitt stig
var gefið fyrir hvert nafn. Fyrra tengslaritið
var óskilyrt en í seinna tengslaritinu var sett
það skilyrði að nemandi þyrfti að velja einn af
gagnstæðu kyni.
Með tengslaritum er hægt að fá grófa mynd
af félagslegri stöðu nemenda. Valdimar sker sig
úr, bæði hvað varðar fjölda stiga og vinsældir
hjá báðum kynjum. Í seinna tengslaritinu kom
4 Fyrir áhugasama lesendur sem vilja frekari upplýsingar um greiningarferlið og aðferðafræði bendi ég á
aðferðafræðikaflann í ritgerð minni (Berglind Rós Magnúsdóttir, 2003:58­69).
5 Nafnið á hópnum kemur frá Siggu sem var mest leiðandi í hópnum og kallaði þau „outsiders“.
2. tafla. Tengslarit fyrir 10.-L.
Stigahæstu nemendur Fyrra tengslarit Seinna tengslarit Meðaltal
n=10 n=9 n= 9 n=10 atkvæða
Valdimar 6 3 6 5 10
Geiri 5 1 5 2 6,5
Njáll 5 0 3 1 4,5
Ása 0 3 0 6 4,5
Brynja 1 3 3 2 4,5
Sigrún 0 1 2 2 2,5
Sigga 2 1 1 1 2,5
Samtals atkvæði í bekknum 36 21 26 28