Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Blaðsíða 58

53
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
seinka því (já). Það gerist líka alveg sko
(já eða sleppa því bara) já, það er mjög
algengt að sleppa því.
Hér kemur fram að það er ekki litið
neikvæðum augum að sinna náminu en ef
velja þarf á milli þess og félagstengdra þátta er
augljóslega ekki spurning hvað hefur forgang.
Hann tengir þetta miklu meira við stráka-
hegðun þó að hann þekki einnig stelpur sem
leggja ekki mikla áherslu á námið. Hins vegar
voru flestar vinkonur hans í framhaldsskólanum
mjög metnaðargjarnar og sinnugar um
námið. Þetta kemur vel heim og saman við
skilgreiningar á víkjandi auðmagni (non-
dominant cultural capital) (Warikoo, 2005).
Það er í lagi að vera góður í náminu ef maður
er líka þátttakandi í félagslegum þáttum sem
eru mikils metnir af unglingahópnum.
Ása
Ása var vinsælust í sínum stóra vinahópi og
þær virtust líta mjög upp til hennar fyrir háar
einkunnir, afburða frammistöðu í fótboltanum,
gæsku og ábyrgð. Hún var viðmið þeirra í
náminu og t.d. Fjólu og Brynju var mikið í mun
að fá sömu einkunn og hún og að henni líkaði
við þær. Það kom fram í viðtölum að hún varð
síst af öllum skotspónn af stelpunum. Flestir
töldu hana greindustu stelpuna í bekknum og
allir vissu að hún var best í fótboltanum.
Í sjálfslýsingum lagði Ása áherslu á hversu
metnaðargjörn hún væri í náminu og hversu
miklu máli námsárangur skipti hana.
Á: Ég hef svo mikinn metnað og (já) og
stundum verð ég alveg brjáluð ef ég fæ
ekki góða einkunn á prófi (mm).
Hún taldi Valdimar gáfaðastan í bekknum
af því hann var svo vel að sér og víðlesinn.
Þegar ég spyr hana um eigin greind telur
hún sig vera frekar ofarlega en metur eigin
greind og annarra stelpna út frá einkunnum á
meðan einkunnir strákanna eru ekki endilega
mælikvarði á greind þeirra.
Þessi ímynd sem Ása hafði af sér sem
námsmanneskju virtist vera eftirsóknarverð
meðal fótboltastelpna og þær kepptu innbyrðis
um einkunnir. Eftirfarandi tilvitnun lýsir því
ágætlega hvernig námsárangur Ásu virtist vera
viðmiðið í hópnum: „ef þær fengu…kannski
hærra en ég [sögðu þær] já ég fékk hærra en
Ása og þá er ég bara ógeðslega svekkt út af
því að það er svo leiðinlegt þegar eitthvað
svona er sagt...“. Sumir kennarar nefndu að
samviskusemi fótboltastelpna keyrði oft um
þverbak en stærðfræðikennarinn lýsir þeim
með eftirfarandi hætti á samræmda prófinu:
… það voru stelpur sem fóru að gráta
bara í prófinu … spennan var svo mikil
og þær voru búnar að leggja svo mikið á
sig … þær voru svo upptjúnnaðar þannig
að þegar þær rákust svo á eitthvað sem
þær höfðu ekki séð áður og … vissu
ekki hvað átti að gera, þær frusu bara.
Hér kemur skýrt fram hversu gríðarlega
miklu máli einkunnir og árangur skiptu
þær. Ása stóð best að vígi í þeim efnum og
fékk langoftast hæstu einkunnirnar að sögn
umsjónarkennara. Oftast var Ása hópstjóri
í þemaverkefnum og af hennar orðum mátti
skynja að yfirstjórn hennar á þemaverkefnum
hafi verið meira af nauðsyn og metnaði en
löngun. „það er aldrei eitthvað svona, oh hún
stjórnar alltaf öllu heldur var ég einhvern
veginn bara sett í [það].“ Það virtist einnig
stafa af mismiklum metnaði nemenda og að
hennar mati var námshegðun í hópastarfinu
kynjuð:
... af því þá var maður alltaf með tveim
strákum í hóp og þeir alltaf svo latir,
maður þurfti alltaf að reka þá áfram og
... þá ... þurfti ég eiginlega alltaf [að
hafa verkefnin] eins og ég vildi ...
Hún nefndi þó annars staðar að Sigga úr
jaðarhópi hefði sýnt sams konar hegðun og
strákarnir. Metnaður hennar og ábyrgðarkennd
í náminu kom enn skýrar fram þegar ég spurði
með hvernig fólki henni fyndist best að vinna:
fólki ... sem að nennir ... að leggja vinnu
Námshegðun leiðtoga í unglingabekk
6 Sjá nánari umfjöllun um kynjaða greindarorðræðu í Berglind Rós Magnúsdóttir (2005).