Peningamál - 01.07.2006, Blaðsíða 79

UM ÚTRE IKNING Á
GJALDMIÐLAVOGUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
2
79
Í núverandi gjaldmiðlavog Seðlabanka Íslands vega Bandaríkjadalur og
evra töluvert þyngra en í vísitölu Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, en vægi
japanska jensins er minna. Munurinn er athyglisverður í ljósi þess að
aðferðafræðin við útreikning á vogunum tveimur er í megindráttum
svipuð. Munurinn skýrist af ólíkum aðferðum við mat á þjónustuvið-
skiptum auk þess sem ekki er tekið mið af hrávöruviðskiptum í vísi-
tölu Seðlabankans. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn styðst eingöngu við
upplýsingar um ferðamannaiðnað við mat á landaskiptingu þjónustu -
viðskipta Íslands og gefur sér að annar hluti þjónustuviðskipta sé
nægjan lega líkur vöruviðskiptunum til þess að ekki sé nauðsynlegt að
meta þau viðskipti sérstaklega. Landaskipting vöruviðskiptanna er því
notuð sem vísbending um landaskiptingu annarra þjónustuviðskipta
en ferðaþjónustu. Í íslensku voginni er hins vegar stuðst við gögn um
gjaldeyris færslur til þess að leggja mat á skiptingu annarra þjónustu -
viðskipta en ferðamennsku. Samanburður á þessum gögnum við gögn
frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum um þjónustuviðskipti víða um heim
leiðir í ljós að þjónustuviðskipti Íslands við Bandaríkin er samkvæmt
íslenskum gögnum mun meiri en viðskipti Bandaríkjanna við Evrópu-
og Asíuríki. Þótt landfræðilegar skýringar kunni að vera orsök hluta
mismunarins getur það tæpast skýrt hann að fullu. Tekjur af varnarlið-
inu hafa einnig aukið hlutdeild Bandaríkjanna. Þær hafa hins vegar
farið minnkandi og gætu því aðeins skýrt mismuninn að litlu leyti og
munu hverfa frá og með haustinu. Hlutdeild Bandaríkjanna í þjónustu -
viðskiptum Íslands er nálægt hlutdeild þeirra í Kanada og Mexíkó. Þorri
vöruviðskipta Kanada og Mexíkó er við Bandaríkin, enda deila lönd-
in löngum landamærum auk þess sem í gildi er fríverslunarsamningur
milli landanna. Því er hátt hlutfall þjónustuviðskipta þessara landa við
Bandaríkin í samræmi við þá kenningu að alla jafnan sé samræmi á
milli landaskiptingar vöru- og þjónustuviðskipta. Ísland sker sig hins
vegar verulega frá öðrum löndum. Líklegasta skýringin á þessum mun
er aðferðin sem Seðlabanki Íslands notar til að meta landaskiptingu
Seðlabanki Íslands IMF BIS
Bandaríkin 23,03 12,52 10,80
Kanada 1,10 2,06 0,90
Önnur lönd í Norður-Ameríku 0,00 0,51 0,00
Norður-Ameríka 24,13 15,09 11,70
Evrusvæðið 41,14 31,64 40,40
Bretland 12,10 7,91 8,30
Danmörk 8,13 6,83 6,70
Noregur 6,04 4,58 3,80
Rússland 0,00 0,56 1,10
Sviss 1,21 1,04 2,00
Svíþjóð 3,87 4,85 5,50
Önnur lönd í Evrópu 0,00 3,75 9,60
Evrópa 72,49 61,16 72,20
Japan 3,38 6,94 4,70
Kína 0,00 2,61 4,90
Önnur lönd í Asíu 0,00 3,75 4,80
Asía 3,38 18,20 14,40
Suður-Ameríka 0,00 0,00 1,10
Afríka 0,00 1,68 0,20
Eyjaálfa 0,00 1,00 0,10
Tafla 1