Peningamál - 01.07.2006, Síða 62

F JÁRMÁLAMARKAÐIR
OG AÐGERÐIR SEÐLABANKANS
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
2
62
ójafnvægið í heimsbúskapnum hefur verið að aukast um nokkurt skeið
og kannski þurfti lítinn neista til að tendra kveikiþráðinn.
Tvær stýrivaxtahækkanir
Bankastjórn Seðlabanka Íslands ákvað að hækka stýrivexti um 0,75
prósentur 30. mars og aftur 18. maí. Versnandi verðbólguhorfur voru
ástæða beggja hækkana og réð gengisþróun krónunnar þar miklu.
Einng var tilgreint í mars að við endurskoðun þjóðhagsreikninga fyrir
árið 2004 hefði komið í ljós að hagvöxtur hafði verið verulega vanmet-
inn. Samtímis voru bankar hvattir til að auka aðhald í útlánum enda
hafði útlánavöxtur verið óhófl egur óháð því hvaða mælikvarðar eru
notaðir. Þróun stýrivaxta Seðlabankans og vaxta á millibankamarkaði
fyrir lán í krónum má sjá á mynd 1.
Veiking – styrking – veiking
Gengi krónunnar hélt áfram að veikjast í mars, t.d. í kjölfar skýrslu
erlends banka um íslensk efnahagsmál sem var birt 21. mars en þann
dag hækkaði vísitala gengisskráningar um 2,7%. Skömmu síðar, eða
24. mars, bárust af því fréttir að eigendur skuldabréfa íslenskra banka
sem gefi n voru út í Bandaríkjunum hefðu nýtt sér rétt til uppsagnar á
bréfunum og leiddi það til 2,3% hækkunar gengisvísitölunnar. Breyt-
ingar á mati fjárhagslegs styrks bankanna ollu veikingu og sömuleið-
is hærri verðbólgutölur í apríl en vænst hafði verið. Inn á milli þess-
ara atburða varð þó styrking en leitnin var þó til veikingar. Hæst reis
vísitalan 21. apríl þegar hún var skráð 133,47 en skömmu áður hafði
erlendur banki birt neikvæða skýrslu um ástandið hérlendis. Á þessum
tímapunkti varð þó viðsnúningur því að krónan hækkaði þegar leið á
daginn.
Næstu daga var leitni til styrkingar sem m.a. var studd af skýrslu
sem Viðskiptaráð Íslands gaf út hinn 3. maí en höfundar hennar voru
Fredrick Mishkin og Tryggvi Þór Herbertsson. Daginn eftir birti Seðla-
bankinn árlega skýrslu um fjármálastöðugleika og var meginniðurstaða
hennar að fjármálakerfi ð væri traust og gæti staðist talsverð áföll en
vandasöm sigling væri þó framundan. Þá voru um þetta leyti birt upp-
gjör bankanna fyrir fyrsta ársfjórðung og sýndu þau methagnað. Þrátt
fyrir að stýrivaxtahækkun Seðlabankans 18. maí væri nokkuð í hátt
við væntingar markaðsaðila hækkaði vísitala gengisskráningar en vera
kann að órói utan úr heimi, m.a. breytingar á gengi tyrkneskrar líru og
suður-afrísku rands hafi haft áhrif hérlendis.
Sveifl ur höfðu þó minnkað en frétt frá Standard & Poor’s í byrjun
júní um að fyrirtækið hefði breytt horfum um lánshæfi smat ríkissjóðs úr
stöðugum í neikvæðar ollu veikingu krónunnar. Ummæli matsfyrirtæk-
isins Fitch Ratings um að vænta mætti harkalegrar lendingar íslenska
hagkerfi sins og slæmar verðbólgutölur ýttu enn fremur undir veikingu.
Öðru hverju hafa erlendir aðilar einnig gefi ð út skuldabréf í íslenskum
krónum og hefur það stutt gengi krónunnar. Vísitölu gengisskráningar
má sjá á mynd 2.
Flökt krónunnar nálgast meðaltal á ný
Gengisbreytingarnar í febrúar ollu því m.a. að fl ökt krónunnar eins
og það er mælt sem fl jótandi mánaðarmeðaltal staðalfráviks daglegra
breytinga snarjókst eins og sjá má á mynd 3. Ljóst er að gengi krón-
Daglánavextir
Dagvextir á krónumarkaði
Stýrivextir (umreiknaðir í flata vexti)
3 mánaða vextir á krónumarkaði
Viðskiptareikningsvextir
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd 1
Vextir á krónumarkaði og
stýrivextir Seðlabankans
Daglegar tölur 3. janúar 2006 - 23. júní 2006
%
8,5
9,0
9,5
10,0
10,5
11,0
11,5
12,0
12,5
13,0
13,5
14,0
júnímaíapr.marsfeb.jan.
100
107
114
121
128
135
júnímaíaprílmarsfebr.jan.
Mynd 2
Vísitala gengisskráningar
Daglegar tölur 3. janúar 2006 - 23. júní 2006
31. des. 1991=100
Heimild: Seðlabanki Íslands.