Peningamál - 01.07.2006, Blaðsíða 69

Fyrir bankastjórnarinnar hönd býð ég ykkur velkomin til 45. árs-
fundar Seðlabanka Íslands, en stofndagur bankans telst vera 7. apríl
1961. Reikningar Seðlabankans hafa í dag verið staðfestir af forsætis-
ráðherra. Jafnframt hefur ársskýrsla bankans verið gefin út. Auk
greinargerðar um afkomu bankans er þar yfirlit yfir með hvaða hætti
hann hefur gegnt lögboðnu hlutverki sínu.
Efnahagsþróunin lakari en spár gerður ráð fyrir í fyrra
Formaður bankaráðsins vék í máli sínu sérstaklega að Birgi Ísleifi
Gunnarssyni, fyrrverandi formanni bankastjórnar, og gerir banka-
stjórnin orð hans að sínum. Samhengisins vegna vil ég leyfa mér að
vekja sérstaka athygli á tveimur atriðum sem fyrrverandi formaður
bankastjórnarinnar nefndi á síðasta ársfundi. Fyrra atriðið sneri að spá
bankans um verðbólgu og viðskiptahalla. Bankinn spáði þá, að við-
skiptahalli yrði 12% af vergri landsframleiðslu árið 2005 og verðbólga
yrði um 2½% á þessari stundu. Nú er orðið ljóst að þróunin hefur
orðið mun lakari en spár og vonir stóðu til. Viðskiptahallinn varð
16,6% af landsframleiðslu og verðbólga er nú 4,4%.
Það er vissulega ekki venja stofnana að vekja sérstaka athygli
á því ef spár þeirra ganga ekki fullkomlega eftir. En hverjar eru skýr-
ingarnar?
Mikill hagvöxtur og atvinnuleysi í lágmarki
Nú er komið á daginn að hagvöxtur var meiri á s.l. ári en spár gerðu
ráð fyrir og uppgjör sýna einnig, að árið 2004 var stórlega vanmetið.
Þá varð hagvöxtur 8,2% og hafði ekki verið meiri hér á landi síðan
1987 á hinu svokallaða skattleysisári. Síðastliðið ár var viðburðaríkt í
hagrænu tilliti. Einkaneyslan jókst hraðar en á nokkru ári frá 1987 og
fjármunamyndun hraðar en á nokkru ári frá 1971. Innflutningur hefur
ekki aukist jafnmikið á einu ári frá 1953 og viðskiptahallinn sló öll fyrri
met, þótt nauðsynlegt sé að geta þess að mikil aukning erlendra eigna
Íslendinga sem gefa góðan arð, verður til þess að hrein erlend staða
þjóðarbúsins versnar lítið. Kaupmáttur var í hámarki, atvinnuleysi í
lágmarki og erlend fjárfesting stórfelld. Þessa bólgnu mynd verður
að skoða í ljósi hins mikla hagvaxtar ársins á undan, ársins 2004, og
ágæts vaxtar árið 2003. Við þessar miklu hræringar bætist uppstokk-
un á innlendum lánamarkaði, með stórauknum aðgangi landsmanna
að fé gegn fasteignaveði. Vöxtur ráðstöfunartekna og hreins auðs
bætist við og gerir þetta tímabil einstakt í íslenskri hagsögu.
Davíð Oddsson
bankastjóri og formaður bankastjórnar Seðlabanka Íslands
Ögrandi tímar
Ræða flutt á ársfundi Seðlabanka Íslands 31. mars 2006