Skírnir - 01.01.1980, Side 7
SVEINN EINARSSON
Um leikstjórn
Erindi á aðalfundi Hins islenska bókmenntafélags
17. desember 1979
Það verður að segja hverja sögu eins og hún er, að það var hið
mesta glapræði, þegar ég játaðist inn á það að flytja erindi hér
í dag. Ekki var það þó vegna þess, að mér þætti ekki félagsskap-
urinn nógu góður, né að mér væri ekki viðfangsefnið nógu hug-
leikið, mig hefur til margra ára langað að gera því einhver skil,
en ég hefði kosið, að til þess gæfist betri tími en hér var kostur;
samfara því að vinna að leikstjórn á frumflutningi nýs íslensks
verks og hafa á hendi daglega yfirstjórn í stóru leikhúsi er það
nánast óvinnandi vegur að setja sig í fræðilegar stellingar og
fjalla af æskilega fjarlægu hlutleysi um spurningar, sem raunhæft
er glímt við daglega af þeirri undarlegu blöndu innsæis og sk.il-
greiningar, sem aldrei verður skýrð til neinnar hlítar. En
kannski má alhæfa nökkvat minn vanda og af því dæmi finna
eina skýringu þess, hve hlutfallslega lítið hefur verið skrifað um
leikstjórn, þó að það hafi aukist mjög á síðari árum, — en samt
lítið, þegar til þess er hugsað hvílík lykilpersóna leikstjórinn
hefur verið í þróun leiklistar á þessari öld. Ýmsar skýringar aðr-
ar eru tiltækar. Þeir eru ekki ýkjafáir listamennirnir, sem vilja
fyrst og fremst tjá sig í listinni, í listsköpuninni, það sé síðan
annarra að skýra og skilgreina, sé slíks þörf; stundum stafar
þetta af því, að þeir eiga erfitt að koma orðum að því, sem ligg-
ur í augum uppi, þegar hin skapandi athöfn ríkir, öðrum finnst
það einföldun, truflun, niðurnegling, sem sé ógúnstug fyrir
ímyndunaraflið. Annars skal ég ekki fara frekar út í þá sálma
og ætlun mín aldrei hér að gera úttekt á því, hverjir um leik-
stjórn hafa fjallað; þess má þó geta að fyrstu ritsmíðarnar, sem
verulegu máli skiptu, voru einkum eftir leikstjórana sjálfa, end-