Skírnir - 01.01.1980, Síða 39

SKÍRNIR
LOFTUR Á LEIKSVIÐINU
37
að hann kemst ekki hjá því að taka afleiðingunum, reynir hann
að endurvekja þennan draum og flýja á vit hans. Auðvitað er
vonlaust að þetta takist, því að forsenda þessarar glötuðu para-
dísar er sú, að maðurinn þurfi ekki að hafa áhyggjur af nauð-
þurftum og geti óskiptur fullnægt þörf sinni fyrir leiki og nautn-
ir. Hjá Dísu sættir Loftur sig við að vera „ófullkomin mann-
vera“ og glatar allri löngun til að troða á öðrum. Það er tæplega
tilviljun að allar einræður sínar flytur hann einn á sviðinu, en í
óskabrunnsatriðinu stendur Dísa við hlið hans.
Sú ósk sem er borin upp í lok annars þáttar er af allt öðrum
toga spunnin. Hún er hápunkturinn á þeirri leit eftir djöful-
legu valdi og æðstu visku, sem útleggjarar leikritsins hafa gert
sem mest úr. En það væri býsna fljótfærnislegt að álykta að þessi
þrá eigi dýpri ítök í eðli Lofts en sú löngun sem kemur fram
í sambandinu við Dísu. Ef söguleg framvinda leikritsins er
skoðuð, sést vel að hún er andsvar gegn ákveðnum aðstæðum
sem tvær persónur koma honum öðrum fremur í, faðir hans og
Steinunn.
Persónusköpun Galdra-Lofts er býsna margræð og sums staðar
er engu líkara en skáldið forðist að taka af skarið hvaða hvatir
og hugsanir stjórna athöfnum persónanna. Samband Lofts og
Steinunnar er eitt besta dæmið um slíkt. Þar togast á andstæðar
hvatir og tilhneigingar og oft er mikið álitamál hvernig túlka
ber einstök viðbrögð. Ýmsir hafa gert mikið úr því hversu kyn-
ferðisleg og skammvinn ást Lofts á Steinunni sé, en þó fer ekkert
á milli mála að hann verður enn fyrir sterkum áhrifum af
henni og samband þeirra hefur alls ekki verið án þess barnslega
galgopaháttar sem einkennir samband Lofts og Dísu. Það er
vandséð hvort Loftur reynir að losa sig við Steinunni vegna
þess að hann er orðinn kynferðislega þreyttur á henni eða vegna
þess að honum er Ijóst að sambandið við hana er í fullkomnu
ósamræmi við þjóðfélagslega stöðu hans. í upphafsatriði annars
þáttar, þar sem ráðsmaðurinn setur á miklar ræður yfir syni
sínum, kemur í ljós að honum er ætlað sýnu glæsilegra hlut-
skipti en giftast fátækri vinnukonu. Faðir hans lætur sér ekki
nægja neitt minna en biskupsstólinn honum til handa og þáttur
í þeim áformum er hjónaband Lofts og Dísu. En það leynir sér