Skírnir - 01.01.1980, Side 44

42 JÓN VIÐAR JÓNSSON SKIRNIR
þá að kanna hvers konar afstaða sé mynduð milli Lofts og ann-
arra persóna verksins. í þessu sambandi skiptir viðhorf hans til
dulspeki og galdurs einnig miklu máli, ekki síst með tilliti til
þeirrar áherslu sem flestir bókmenntamenn og gagnrýnendur
hafa lagt á þá hlið persónunnar.
Sem fyrr segir er útvarpsuppfærsla Haralds Björnssonar frá
1947 með Lárus Pálsson í aðalhlutverkinu varðveitt. Auk Lár-
usar eru helstu leikendur Soffía Guðlaugsdóttir (Steinunn),
Bryndís Pétursdóttir (Dísa), Róbert Arnfinnsson (Ólafur), Þor-
steinn Ö. Stephensen (ráðsmaðurinn) og Haraldur Björnsson
(blindi maðurinn). Leikurinn er að vonum allmisjafn, enda
höfðu leikararnir mjög mismunandi reynslu og þjálfun. Er því
ekki að leyna að túlkun Lárusar ber á allan hátt af. Um radd-
beitingu hans er óþarfi að hafa mörg orð, en þessi upptaka er
ómetanleg heimild um margbreytilega og volduga framsagnar-
snilld hans. En það sem vekur e.t.v. mesta athygli er, liversu
nákvæm og yfirveguð raddbeitingin er. Hvert einasta tilsvar
miðar greinilega að því að sýna okkur um hvers konar mann
er hér að ræða, og smám saman renna einstök atriði saman í
eina heildarmynd. Leikarinn leggur mikla rækt við skýra og
heilsteypta drætti sem fylgja ákveðinni stefnu frá upphafi til
enda og þannig tekst honum að koma til skila því sem mér
virðist megininntak túlkunarinnar.
Þegar í fyrsta tilsvari Lofts í leiknum slær Lárus á þá strengi
sem hljóma æ sterkar þegar líður á leikinn. Ónot hans við
ölmusumennina („Hér eru þær allar í einum hóp, mögru kýrnar
hans Faraós.“) einkennast af fyrirlitningu og hroka þess sem tel-
ur sig hátt yfir aðra hafinn. Litlu vingjarnlegri eru viðbrögð
hans við tilraunum Steinunnar til þess að brjóta ísinn á milli
þeirra; hann er áberandi kaldranalegur gagnvart henni framan
af, og þegar hún gefst ekki upp verður hann ergilegur og óþolin-
móður. Lárus dregur þarna rækilega fram tillitsleysi Lofts og
eigingirni; það leynir sér ekki að hann hefur afskaplega tak-
markaðan áliuga á henni og lætur hana miskunnarlaust finna
fyrir því að hún truflar hann við merkilega hluti.
Loftur Lárusar Pálssonar hefur nefnilega óstjórnlegan áhuga
á þeim fræðum sem hann er að fást við. Aðalástæða þess hversu