Skírnir - 01.01.1980, Blaðsíða 148

146
ÓLAFUR JÓNSSON
SKÍRNIR
Á minni tíð, þá var hver sem átti tvennar buxur talinn hafa stolið öðrum frá
fátækum mönnum. Þá var heldur enginn á hreppnum nema ég og svoleiðis
menn. Nú ku allir vera komnir á hreppinn nema þeir fátæku.
En vinna sitt lítilfjörlega verk eftir getu í horni þar sem ekki er hávaði og
einginn tekur eftir manni, það er mitt rórill kona, og það veistu; og hafa
fyrir soðníngu og kartöflum —18
Ibsen Ljósdal er aftur á móti eintóm orðræða, hafin yfir
stað og stund, staðreyndir lífs í kringum hann, og ræða hans
tómar þversagnir:
Ljósdal: Þegar ég var í útlöndum heyrði ég oft ískur fyrir utan gluggann
minn á nóttunni. Ég hélt að það væri maður að aka hjólbörum. Mér fanst
einkennilegt að hann skyldi aldrei bera á öxulinn í hjólinu hjá sér. Það
var ekki fyren mörgum árum seinna að ég uppgötvaði að þetta mundi hafa
verið næturgalinn.
Þessi suða í leiðslunum — ég geri ráð fyrir að það sé loft. Kontrapúnktur
í orgelverki eftir Jóhann Sebastian Bach er líka loft. Eins gæti það verið
þytur sólkerfanna.
Sérhver hlutur er þúngaður af andstæðu sinni. Sumarblíðan býr i vetrar-
hríðinni. Blómið lifir í svellinu. Þú veist hvað yrði ef þetta væri ekki satt.
Stefna fuglanna er það sem skiftir máli.19
Af mannamun sem á þeim er held ég að stafað hafi gæfumun-
ur leikritanna þegar þau voru tekin til sýningar í Þjóðleikhús-
inu og Iðnó vorið 1966: Prjónastofan féll en Dúfnaveislan stóðst
með sóma. I meðförum Þorsteins Ö. Stephensen hlotnaðist
Pressaranum efniskjarni alþýðlegs raunsæis í töktum hans og
tali — hugsjón óbrotins erfiðismanns stílfærð allt „að absúrd-
um“, kjarni hennar ber firra. En firran lifði. Þessi himneski ís-
lendingur stafaði í sýningunni hlýjum hýrusvip á leikinn allt
í kringum sig. Lárus Pálsson lék aftur á móti Ibsen Ljósdal með
yfrið miklum hátiðleik og stillingu, því líkast sem taka ætti
hvert og eitt orð hans fyrir alvöru. Samt tjóar ekki að líta fram-
lijá því að margt í fari og orðræðu Ljósdals felur í sér útúrsnún-
ing og skopfærslu á fyrri sambærilegum manngerðum og hug-
myndum hjá höfundinum. Einasta leiðin til að ljá honum líf