Skírnir - 01.01.1980, Qupperneq 34

32 JÓN VIÐAR JÓNSSON SKÍRNIR
Waage til Gunnars Eyjólfssonar. Prófsteinn tilgátunnar um leik-
hefð Lofts eru að vissu leyti tengsl og líkindi þeirra persóna
sem Lárus Pálsson og Gunnar Eyjólfsson skapa. Gunnar hefur
sem sé ekki getað heyrt Lárus leika Loft í útvarpinu 1947, þar
sem hann var þá við nám hjá R.A.D.A. í London. Hann er því
sá eini af þeim leikurum sem hér verður fjallað um sem trú-
lega hefur ekki séð Loft leikinn áður en hann lék hlutverkið
sjálfur. Verulegar hliðstæður í persónusköpun Lárusar og Gunn-
ars ættu að staðfesta að liin hefðbundna skoðun á leikritinu
liafi einnig verið allsráðandi meðal leikhúsfólks.
Fræðileg verkefni liafa yfirleitt ríkari tillineigingu til að þenj-
ast út í höndum manna en skreppa saman. Enda þótt ætlun mín
í upphafi hafi verið sú að einskorða mig við þá hlið málsins
sem að leikhúsinu sneri, varð mér fljótlega ljóst að undan texta
Jóhanns Sigurjónssonar varð ekki komist. Ég varð þess snemma
var að skilningur minn á leikritinu braut að flestu leyti í bága
við túlkanir þeirra leikara sem ég var að kanna. Ég var m.ö.o.
áður en varði kominn að spurningunni um samskipti leikhúss
og leikrits, en um liana liefur mikið verið deilt og verður efa-
laust lengi enn. Ég efast um að hægt verði að koma á vitrænni
umræðu um þetta erfiða vandamál fyrr en tengsl leikhúss og
bókmennta hafa verið sett í sögulegt og hugmyndafræðilegt
samhengi, en það hefur enn ekki verið gert, svo að mér sé kunn-
ugt um. Tilfinningakennt karp leikliúsmanna og bókmennta-
manna um málið liefur reynst gersamlega ófrjótt, auk þess sem
það nær sjaldnast út fyrir eitt ákveðið leikhúsform. Lítil von
er til þess að þessi ritsmíð geti lagt nokkuð af mörkum til að
varpa ljósi á málið, en engu að síður verður óhjákvæmilegt að
fjalla lítillega um það, eftir að túlkanir leikaranna þriggja
hafa verið bornar saman og ályktanir dregnar af þeim.
2. Galdra-Loftur
Það kom fram í inngangi að stöðugt hafa fleiri hallast að því
á seinni árum að Galdra-Loftur sé misheppnað verk. Nær undan-
tekningarlaust hafa menn fellt slíkan dóm á þeim hæpnu for-
sendum að leikritið sé í aðalatriðum byggt á þjóðsögunni um