Skírnir - 01.01.1980, Blaðsíða 192

190
JÓN SAMSONARSON SKÍRNIR
Halcion fra eg ad heiter Fugl
hafs j midiu Flode,
hann a lijtur Himna Faderenn gode.
F'uglenn sa sem Fræded tier
fram j midium sionum er,
a hafs Aulidum byr Hreidred sier,
huórt Ar slijkt vm veturen skier,
hann a lijtur (Himna Faderenn gode).
Eins og Greene bendir á í inngangi sínum eru slíkir bragarhættir víðar til
og tekur hann dæmi bæði úr ítölskum, proven^ölskum og frönskum skáld-
skap, en einnig úr latínukvæðum, t. a. m. eftirfarandi úr Analecta hymnica
(XX, bls. 123) eftir handriti í Þýskalandi frá 15. öld (Greene, bis. cxi);
Haec festa natalia
Recolit ecclesia.
Virgo parit filium
Salvatorem omnium,
Qui non animalium
Abhorret praesepia.
Angelus haec loquitur,
Pastoribus dicitur:
De virgine nascitur
Rex gubernans omnia.
Dæmi um órímað viðlag með fjórum rímuðum visuorðum erindis er m. a.
í þekktum miðaldasöng (Prose de l'áne) sem var sunginn í alþýðlegum helgi-
leik frönskum (H. C. Greene, The Song of the Ass, Speculum VI, 1931, bls.
534-49):
Orientis partibus
Adventavit Asinus
Pulcher et fortissimus
Sarcinis aptissimus.
Hez hez sire asnes hez.
Hic in collibus Sichem
Iam nutritus sub Ruben
Transiit per Iordanem
Saliit in Bethleem.
Hez.
Greene telur að bragarhættir af þessari gerð hafi verið í nánum tengslum
við hringdansa á miðöldum, sem kveðin voru við kvæði. Virðist það ásamt
kristilegu efni ensku kvæðanna benda nokkuð eindregið til íslenskra viki-
vakakvæða, sem örugglega voru höfð í hringdansi þeim sem hér nefndist
vikivaki og kvæðin eru kölluð eftir. Eitt höfuðeinkenni vikivakakvæða er
inngangserindi ásamt viðlögum. Annað einkenni þeirra er endurtekning er-
indishluta, sem eru tvö vísuorð + viðlag, og hefur verið bent á að það kunni
að standa í sambandi við notkun kvæðanna í vikivaka.
Það virðist einkar sennilegt að enskur ljóðrænn skáldskapur hafi verið
kunnur íslenskum skáldum á síðari hluta miðalda, eins og samskiptum
enskra manna og íslenskra var þá háttað, og er líklegt að hann hafi haft
umtalsverð áhrif á íslcnskan kveðskap. Þó verður að ítreka það sem áður
sagði að áhrifa í íslenskri Ijóðagerð á síðmiðöldum er að vænta víða að. ís-
lendingar höfðu á 15. og 16. öld skipti við ýmsar erlendar þjóðir, og inn-